Alienacja rodzicielska jest coraz bardziej powszechnym zjawiskiem. Wynika to przede wszystkim z wciąż rosnącej liczby postępowań rozwodowych, które rzadko odbywają się w przyjemnych i przyjacielskich relacjach między byłymi małżonkami. To z kolei negatywnie wpływa na dziecko. Czym zatem jest alienacja rodzicielska i jakie może nieść za sobą konsekwencje?

1) Czym jest alienacja rodzicielska?

Alienacja rodzicielska to nic innego jak sytuacja, podczas której jeden z rodziców negatywnie wpływa na relacje dziecka z drugim rodzicem. Jest to więc zespół świadomych (ale również i nieświadomych) zachowań, których konsekwencją jest zaburzenie relacji pomiędzy dzieckiem, a co najmniej jednym z rodziców. Takie zachowania mają na celu negatywne nastawienie dziecka względem rodzica, a w konsekwencji jak największe ograniczenie roli rodzica w życiu dziecka. Opisywane zjawisko ma przede wszystkim miejsce w rodzinach, w której doszło do rozwodu między małżonkami ale i nie tylko – dochodzi do niego również w małżeństwach.

2) Alienacja rodzicielska – jakie przybiera formy?

Alienacja rodzicielska może polegać na różnych zachowaniach i w związku z tym przybierać wiele form. Rodzic dopuszcza się alienacji rodzicielskiej, gdy przykładowo zachowuje się w poniższy sposób:

– manipuluje emocjami dziecka,
– stosuje szantaż emocjonalny celem ukształtowania w dziecku negatywnych emocji względem drugiego rodzica,
– nastawia dziecko przeciwko drugiemu rodzicowi np. poprzez opowiadanie mu negatywnych historii na temat rodzica,
– krytykuje drugiego rodzica w obecności dziecka,
– wzbudza w dziecku wyrzuty sumienia po spotkaniu z jednym z rodziców,
– zakazuje dziecku okazywania uczuć względem drugiego rodzica,
– zakazuje rozmawiania o jednym z rodziców,
– obwinia jednego rodzica przy dziecku za rozstanie,
– wyrzuca prezenty lub rzeczy, które dziecko otrzymało od jednego z rodziców,
– wzbudza w dziecku strach przed osobą drugiego rodzica,
– nie informuje drugiego rodzica o istotnych kwestiach związanych z życiem dziecka lub zataja je przed drugim rodzicem.,
– podejmuje działania mające na celu utrudnienie lub wręcz uniemożliwienie kontaktu dziecka z drugim rodzicem.

3) Konsekwencje alienacji rodzicielskiej

Jak zostało wyżej przedstawione – alienacja rodzicielska jest niebezpiecznym zjawiskiem, które niejednokrotnie może wywrzeć trwałe skutki w zakresie rozwoju dziecka. Bardzo często dziecko doświadczające od strony rodziców zachowań o charakterze alienacji wymaga wsparcia psychologa. Wskutek alienacji rodzicielskiej u dziecka mogą pojawić się m.in. takie problemy jak:

– zaburzenia odżywiania,
– zaburzenia lękowe,
– stany depresyjne,
– zachowania agresywne,
– wycofanie społeczne i problemy z nawiązaniem relacji.

Warto więc mieć świadomość, iż niechęć jednego rodzica względem drugiego objawiająca się w postaci alienacji rodzicielskiej stanowi przemoc psychiczną wobec dziecka i może powodować szereg negatywnych skutków. Długotrwałe doświadczanie przez dziecko alienacji rodzicielskiej zaburza nie tylko jego relacje z rodzicem, ale również może doprowadzić u dziecka do zachowań autodestrukcyjnych. Dziecku, które doświadcza alienacji rodzicielskiej niejednokrotnie brakuje bowiem wsparcia i poczucia bezpieczeństwa ze strony rodziców.

4) Alienacja rodzicielska a prawo

Jak jednak kwestię alienacji rodzicielskiej reguluje prawo? Jakie krótki prawne można podjąć w przypadku alienacji rodzicielskiej?

Alienacja rodzicielska może być przedmiotem wniosku rodzica w przedmiocie ograniczenia albo pozbawienia władzy rodzicielskiej drugiemu z rodziców. Oprócz tego, w sytuacji gdy rodzic uporczywie utrudnia lub uniemożliwia kontakty z dzieckiem drugi rodzic może wystąpić z wnioskiem o ich uregulowanie przez Sąd. Więcej o wniosku o uregulowanie kontaktów z dzieckiem dowiesz się tutaj (https://wites.eu/wniosek-o-uregulowanie-kontaktow-z-dzieckiem/). W sytuacji, gdy sprawa o uregulowanie kontaktów z dzieckiem jest w toku, a rodzic w tym czasie doświadcza uciążliwego utrudniania ich realizacji można również wystąpić z dodatkowym wnioskiem o zabezpieczenie kontaktów do czasu wydania przez Sąd postanowienia w tym zakresie.

Co jednak w sytuacji, gdy rodzice mają uregulowane kontakty z dzieckiem, a mimo to drugi rodzic nie respektuje tego postanowienia? W tym przypadku zastosowanie mogą znaleźć przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Jak stanowi treść art. 598(15) § 1 Kodeksu postępowania cywilnego:

§ 1. Jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku.
§ 2. Jeżeli osoba uprawniona do kontaktu z dzieckiem albo osoba, której tego kontaktu zakazano, narusza obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy zagrozi tej osobie nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje, stosując odpowiednio przepis § 1.

Z kolei jak wynika z treści art. 598 (17) § 1 Kodeksu postępowania cywilnego:

§ 1. Jeżeli do kontaktu nie doszło wskutek niewykonania lub niewłaściwego wykonania przez osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, obowiązków wynikających z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy przyzna od tej osoby uprawnionemu do kontaktu zwrot jego uzasadnionych wydatków poniesionych w związku z przygotowaniem kontaktu, w tym kosztów, o których mowa w art. 5821 § 2 pkt 1.

Oznacza to, iż w sytuacji gdy rodzic mimo ustalenia harmonogramu realizacji kontaktów z dzieckiem nie respektuje jego zapisów Sąd może nałożyć na nią obowiązek zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej albo zwrotu uzasadnionych wydatków poniesionych przez uprawnionego w związku z przygotowaniem do kontaktu.

Idąc dalej, nie można również zapominać, iż alienacja rodzicielska – kwalifikowana może być również jako przestępstwo z art. 207 § 1 kodeksu karnego. Zgodnie z przytoczonym przepisem:

art. 207 § 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Pamiętać należy, iż alienacja rodzicielska jest formą przemocy psychicznej stosowanej wobec dziecka.

Przypominamy, iż nasza Kancelaria specjalizuje się w sprawach rodzinnych. W razie pytań lub wątpliwości, zachęcamy do kontaktu pod numerem telefonu: 91 836 99 60 lub pod adresem e-mail pisma@wites.eu. Zapraszamy!