Nie każdy zdaje sobie sprawę, iż podpisanie się za kogoś lub sfałszowanie czyjegoś podpisu stanowi przestępstwo uregulowane w art. 270 § 1 kodeksu karnego, określane mianem fałszerstwa materialnego. Jak bowiem stanowi wskazany przepis:

art. 270 k.k.
§ 1. Kto, w celu użycia za autentyczny podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Jak wynika z ww. przepisu – fałszerstwo musi dotyczyć dokumentu. Pojęcie to zostało zdefiniowane w art. 115 § 14 k.k., zgodnie z którym dokumentem jest każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne. Dokumentem będą więc wszelkie umowy, oświadczenia, testamenty. W orzecznictwie za dokument uważa się również karty telefoniczne, karnety, bony towarowe, karty do automatów, polisy ubezpieczeniowe, dowody płat na ubezpieczenie OC (wyr. SN z 11.3.2004 r., III KK 336/03, Legalis), a także legitymację szkolne i studenckie (wyr. SA w Katowicach z 8.3.2007 r., II AKa 305/06, OSA w Katowicach 2007, Nr 2, poz. 7).

Czynnością sprawczą omawianego przestępstwa jest natomiast podrobienie dokumentu, przerobienie dokumentu ale również użycie go jako autentycznego, odnosi się to również do podpisu.

PRZEROBIENIE DOKUMENTU – jest to sytuacja, w której osoba nieupoważniona nada istniejącemu już dokumentowi inną treść, niż pierwotnie posiadał. Nie jest natomiast przerobieniem dokumentu nadanie mu innej treści przez osoby, od których ten dokument pochodzi.

PODROBIENIE DOKUMENTU – jest to sytuacja, w którym dokument został sporządzony w taki sposób, aby stwarzał pozory, jakby pochodził od autentycznego autora, a nie od sprawcy. W odniesieniu do podpisu, podrobienie będzie polegało na sporządzeniu podpisu od podstaw w taki sposób, jakby pochodził od osoby, której dotyczy.

Podkreślania wymaga, iż aby móc przypisać popełnienie przestępstwa fałszu materialnego sprawca musi posłużyć się takim dokumentem jako autentycznym.
Ponadto z uwagi na fakt, iż omawiany przepis chroni dobro w postaci autentyczności dokumentu, fałsz materialny zostaje popełniony niezależnie od tego, czy treść przerobionego lub podrobionego dokumentu odpowiada prawdzie (wyr. SN z 5.3.2003 r., III KKN 165/01, OSNwSK 2003, Nr 1, poz. 516; wyr. SN z 27.11.2000 r., III KKN 233/98,

PODROBIENIE PODPISU ZA ZGODĄ

Co jednak w przypadku, gdy podpiszemy się za kogoś otrzymując przed dokonaniem tej czynności zgody? Wydaje się, że nie powinniśmy mieć wtedy do czynienia z przestępstwem. Nic jednak bardziej mylnego. W orzecznictwie jednoznacznie przyjmuje się, iż zgoda osoby, której podpis został podrobiony nie wyłącza ani bezprawności czynu, ani odpowiedzialności karnej.

Ustawodawca nie uzależnił odpowiedzialności karnej od braku zgody osoby, w imieniu której złożony został fałszywy podpis. Takie stanowisko znajduje uzasadnienie w przepisie, jakim jest ochrona wiarygodności dokumentów funkcjonujących w obrocie prawnym, a więc dobra prawnego o charakterze powszechnym, a nie indywidualnym (jak np. cześć i dobre imię konkretnej osoby) (Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27.11.2000 r., w sprawie o sygn. akt: III KKN 233/98).

W związku z powyższym, nawet uzyskanie zgody osoby, której podpis został podrobiony nie zwolni nas z odpowiedzialności karnej za omawiane przestępstwo.

ĆWICZENIE CZYJEGOŚ PODPISU

Co więcej, oprócz tego, iż uzyskanie zgody osoby, której podpis podrabiamy nie zwalnia nas z odpowiedzialności karnej za ten czyn, to wskazania wymaga, iż nawet czynienie przygotowań do tego czynu jest karalne. Jak bowiem wskazuje art. 270 § 3.

Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Powyższy przepis przewiduje karalność wszelkich postaci fałszu materialnego. Odnosząc tę kwestię do problematyki podrobienia podpisu oznacza to, iż nawet ćwiczenie czyjegoś podpisu jest w tym przypadku karalne

CO GROZI ZA PODROBIENIE PODPISU?

Podsumowując powyższe rozważania. Dopuszczając się przestępstwa podrobienia podpisu sprawcy grozi:

1) grzywna w wysokości od 10 do 540 stawek dziennych (stawka dzienna nie może być niższa od 10 zł, a wyższa od 2000 zł);
2) ograniczenie wolności polegające na obowiązku wykonywania pracy na cele społeczne lub potrąceniu od 10 % do 25 % wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez Sąd;
3) pozbawienie wolności od 3 miesięcy do lat 5

Jednakże ustawodawca w § 2a art. 270 k.k. przewidział typ uprzywilejowany omawianego przestępstwa polegający na wypadku mniejszej wagi

art. 270 § 2a k.k. – W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Czym jest wypadek mniejszej wagi, od wystąpienia którego wystąpienia ustawodawca przewiduje możliwość złagodzenia odpowiedzialności karnej za sfałszowanie podpisu? Cechą wypadku mniejszej wagi – jest przede wszystkim niska społeczna szkodliwość czynu. W orzecznictwie za wypadek mniejszej wagi w odniesieniu do podrobienia podpisu wyróżnia się następujące przypadki:

niewielkie znaczenie prawne sfałszowanego dokumentu lub wprowadzonej do niego zmiany (wyr. SA w Katowicach z 27.11.2014 r., II AKa 258/14)

podrobienie lub przerobienie dokumentu w celu doprowadzenia do jego zgodności z prawdą

Niewiele osób zdaje sobie sprawę, iż podpisanie się za kogoś na jakimkolwiek dokumencie w rozumieniu kodeksu karnego nie stanowi niewinnego przewinienia, jest to przestępstwo wprost uregulowane w kodeksie karnym, zagrożonym nawet karą pozbawienia wolności do lat 5. Warto mieć więc tego świadomość zanim zdecydujemy się na podrobienie czyjegoś podpisu, nawet za zgodą osoby, której podpis ma zostać złożony.

Przypominamy, iż nasza Kancelaria Adwokata i Radcy Prawnego w Stargardzie zajmuje się również sprawami karnymi. W razie pytań lub wątpliwości, zachęcamy do kontaktu pod numerem telefonu: 91 836 99 60 lub pod adresem e-mail kancelaria@wites.eu. Zapraszamy!