W sytuacji, gdy rodzice dziecka nie żyją razem lub są po rozwodzie niektóre kwestie związane ze współdecydowaniem o sprawach dziecka, są problematyczne. Do takich kwestii niewątpliwie należy decyzja o wyjeździe dziecka za granicę. Co powinieneś w tej kwestii wiedzieć?

1. Wyjazd za granicę jako istotna sprawa dziecka.

Jak stanowić treść art. 91 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. Z kolei jak wskazuje treść art. 97 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Zaś § 2 wskazanej regulacji stanowi o tym, iż o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie, a w braku porozumienia między rodzicami – o danej kwestii rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Mając na uwadze powyższe – czy wyjazd dziecka za granicę należy kwalifikować jako „istotną sprawę dziecka”, w której wymagana jest jednomyślność rodziców? Otóż tak! Jak wskazał Sąd Najwyższy:

wyjazd dziecka za granicę w celu spędzenia tam wakacji, jako należący do istotnych spraw dziecka, wymaga zgody obojga rodziców, wykonujących władzę rodzicielską, a w braku takiej zgody orzeczenia sądu opiekuńczego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1985 r., sygn. akt III CRM 19/85)

na wyjazd za granicę na pobyt stały małoletniego wraz z jednym z rodziców, któremu w wyroku rozwodowym powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej, potrzebne jest zezwolenie sądu opiekuńczego, jeżeli drugi z rodziców, któremu powierzono nadzór nad wychowaniem dziecka, nie złożył oświadczenia wyrażającego zgodę na wyjazd dziecka (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1971 r., sygn. akt III CZP 69/71)

Oznacza to, iż decydując się na wyjazd z dzieckiem za granicę (zarówno na stałe jak i w ramach wypoczynkowych) – konieczna jest zgoda drugiego rodzica.

2. Kiedy zgoda drugiego rodzica na wyjazd za granicę nie jest wymagana?

Należy jednak pamiętać, iż nie zawsze w przypadku wyjazdu dziecka za granicę będzie wymagana zgoda drugiego rodzica. Kiedy taka zgoda nie będzie wymagana?

1) gdy drugi rodzic został pozbawiony władzy rodzicielskiej,
2) gdy władza rodzicielska drugiego rodzica została zawieszona,
3) gdy władza rodzicielska drugiego rodzica została ograniczona i rodzic został pozbawiony możliwości współdecydowania o istotnych sprawach dziecka,
4) gdy drugi rodzic jest nieznany.

Tylko w powyższych przypadkach nie jest konieczne uzyskanie zgody drugiego rodzica na wyjazd dziecka za granicę. W innych sytuacjach rodzic nie może samodzielnie podejmować decyzji w ww. kwestii. Wskazania w tym miejscu wymaga, iż zgoda drugiego rodzica może zostać wyrażona w dowolnej formie. Mimo to, warto jednak aby wyrażenie zgody nastąpiło chociaż w zwykłej formie pisemnej.

3. Brak zgody drugiego rodzica – co dalej?

Co jednak w przypadku, gdy drugi rodzic uprawniony do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka nie wyraża zgody na jego wyjazd za granicę?

W takim przypadku zastosowanie znajdzie art. 97 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowiący, iż w przypadku braku porozumienia między rodzicami daną kwestię rozstrzyga sąd opiekuńczy. Jakie więc należy podjąć kroki i jak wygląda taka procedura?

4. Wniosek o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka.

W sytuacji, gdy drugi rodzic nie chce wyrazić zgody na wyjazd dziecka – należy złożyć do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka wniosek o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka. Z przedmiotowym wnioskiem może wystąpić każdy z rodziców. Jakie elementy powinien zawierać wniosek w przedmiocie rozstrzygnięcia o istotnych sprawach dziecka?

Jak stanowi art. 5111 § 1 kpc – wniosek powinien czynić zadość przepisom o pozwie, z tą zmianą, że zamiast pozwanego należy wymienić zainteresowanych w sprawie.

Treść art. 126 § 1 kpc wskazuje, iż każde pismo procesowe powinno zawierać:

1) oznaczenie sądu, do którego jest kierowane,
2) imiona i nazwiska, nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
3) oznaczenie rodzaju pisma,
4) osnowę wniosku lub oświadczenia,
5) w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów,
6) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika
7) wymienienie załączników.

Z kolei art. 187 § 1 kpc wskazuje, iż pozew powinien zawierać:

1) dokładne określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna,
2) wskazanie faktów, na których powód opiera swoje żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu,
3) informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia.

Wyszczególnione wyżej kwestie stanowią obligatoryjne elementy wniosku o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka. Oprócz tego pamiętać również należy, iż przedmiotowy wniosek podlega opłacie stałej w wysokości 100 zł. Dowód jego uiszczenia należy dołączyć jako jeden z załączników do wniosku.

4. Procedura rozpatrywania wniosku przez Sąd.

Rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka jest sprawą należącą do postępowania nieprocesowego, dlatego właściwy rzeczowo do jej rozpoznania będzie sąd rejonowy. W sprawach rodzinnych i sprawach opiekuńczych rozstrzygają sądy opiekuńcze, a zgodnie z art. 568 kpc – sądem opiekuńczym jest sąd rodzinny. W sprawach tych sądem właściwym wyłącznie jest sąd opiekuńczy miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie dotyczy, a w braku miejsca zamieszkania – sąd opiekuńczy miejsca jej pobytu. Jeżeli brak i tej podstawy właściwy jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.

Z kolei zgodnie z treścią art. 582 kpc – rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka, co do których brak jest porozumienia rodziców, może nastąpić dopiero po umożliwieniu rodzicom złożenia oświadczeń, chyba, że ich wysłuchanie byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami.

Oznacza to, iż w postępowaniu zainicjowanym wnioskiem o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka – Sąd z pewnością będzie wysłuchiwał oboje rodziców. Natomiast treść art. 576 § 1 kpc stanowi o tym, że przed wydaniem przedmiotowego orzeczenia – sąd opiekuńczy wysłucha także przedstawiciela ustawowego osoby, której postępowanie dotyczy. Zaś w ważniejszych przypadkach również osoby bliskie dziecka. Powyższy przepis przewiduje również, iż Sąd ma możliwość wysłuchania także samego dziecka, gdy jego stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwoli.

Powyższe postępowanie kończy się wydaniem postanowienia, w którym Sąd kierując się przede wszystkim dobrem dziecka, bądź wyraża zgodę na wyjazd dziecka za granicę (co zastępuje zezwolenie drugiego rodzica) albo też taki wniosek oddala.

5. Podsumowanie.

Wyjazdy z dziećmi w przypadku, gdy rodzice żyją w rozłączeniu lub są po rozwodzie jest kwestią problematyczną. Niejednokrotnie bowiem dochodzi do sytuacji, kiedy to drugi rodzic bezzasadnie odmawia wyrażenia zgody na wyjazd dziecka za granicę. Będąc w takiej sytuacji warto wiedzieć, iż taka zgoda jest niezbędna do podjęcia jakiejkolwiek decyzji. Jednakże warto mieć również świadomość jakie kroki są możliwe do podjęcia w sytuacji, gdy uzyskanie takiej zgody będzie niemożliwe lub nad wyraz utrudnione.

Przypominamy, iż nasza Kancelaria Adwokata i Radcy Prawnego w Stargardzie specjalizuje się w sprawach rodzinnych. W razie pytań lub wątpliwości, zachęcamy do kontaktu pod numerem telefonu: 91 836 99 60 lub pod adresem e-mail pisma@wites.eu. Zapraszamy!