Tag Archive for: rozwód Stargard

PODZIAŁ MAJĄTKU A KREDYT HIPOTECZNY - CO WARTO WIEDZIEĆ? 1

PODZIAŁ MAJĄTKU A KREDYT HIPOTECZNY – CO WARTO WIEDZIEĆ?

Kredyt hipoteczny zaciągnięty przez małżonków – jest jedną z najbardziej problematycznych kwestii przy rozwodzie i postępowaniu związanym z podziałem majątku. Co zatem warto wiedzieć znajdując się w takiej sytuacji?

1) Jak rozwód wpływa na zaciągnięty kredyt hipoteczny?

W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga, iż orzeczenie przez Sąd rozwodu w żaden sposób nie rozwiązuje kwestii kredytu hipotecznego. Rozwód nie powoduje, że małżonkowie albo jeden z małżonków przestają być dłużnikami. Małżonkowie zaciągający kredyt są solidarnie odpowiedzialni za kwestię jego spłaty i bez znaczenia pozostaje wówczas czy kredytobiorcy nadal są małżeństwem. Pomimo więc, że po orzeczeniu rozwodu między stronami powstaje ustrój rozdzielności majątkowej kredyt nadal obciąża oboje małżonków.

Po orzeczeniu przez Sąd rozwodu byli małżonkowie (jeżeli nie dokonali tego wcześniej) muszą podzielić wspólny majątek. Podziału majątku można dokonać w drodze porozumienia albo w drodze postępowania sądowego. Więcej o podziale majątku dowiesz się tutaj (https://wites.eu/podzial-majatku-wspolnego-w-trakcie-trwania-malzenstwa/). Jednakże przedmiotem podziału dokonywanego przez Sąd mogą stanowić jedynie aktywa wchodzące w skład majątku wspólnego. Oznacza to, iż zobowiązania z umów kredytowych (jako pasywa) nie podlegają podziałowi. Jak podniósł Sąd Najwyższy w jednym ze swoich postanowień nie można dokonywać rozliczeń długów zaciągniętych przez oboje małżonków, bowiem mimo rozwodu dług nadal istnieje, a przerzucenie długu tylko na jednego z małżonków godziłoby w prawa wierzycieli.

2) Orzeczenie rozwodu – co dalej z kredytem hipotecznym?

Mając na uwadze powyższe rozważania w zakresie wpływu rozwodu na zaciągnięty wspólnie kredyt hipoteczny jak w takim razie rozwiązać kwestię kredytu? Otóż rozwiązań jest kilka:

a) Przejęcie długu przez jednego z małżonków

W tym przypadku chodzi o nic innego  jak instytucję przejęcia długu uregulowaną przepisami kodeksu cywilnego. Jest to powszechne rozwiązanie w sytuacji, gdy byli małżonkowie zgodnie porozumieli się, że nieruchomość sfinansowana ze środków pochodzących z kredytu hipotecznego przypadnie jednemu z nich. Warto jednak mieć na uwadze, że to czy dojdzie do skutecznego przejęcia długu zależy od Banku, który nie ma obowiązku wyrażać na takie rozwiązanie zgody. W związku z tym w pierwszej kolejności należy złożyć wniosek do Banku o wyrażenie zgody na przejęcie długu przez jednego z małżonków.

Pomyślne rozpatrzenie wniosku zależy między innymi od tego czy małżonek przejmujący dług dysponuje wystarczającą zdolnością kredytową. Jeżeli tak – do umowy kredytu sporządza się i dołącza podpisany przez oboje małżonków aneks. W takiej sytuacji dłużnikiem wobec Banku pozostaje tylko ten z małżonków, który zadeklarował się przejąć kredyt i wiążące się z nim zobowiązania. Co jednak w sytuacji, gdy małżonek nie dysponuje wystarczającą zdolnością kredytową? W takim przypadku możliwe jest przystąpienie do kredytu nowego współkredytobiorcy np. rodzica. W tym przypadku jednak Bank również będzie badał zdolność kredytową nowego kredytobiorcy.

b) Sprzedaż nieruchomości obciążonej kredytem hipotecznym

Innym sposobem rozwiązania kwestii kredytu hipotecznego po rozwodzie jest sprzedaż nieruchomości obciążonej kredytem hipotecznym. W takim wypadku dochodzi do spłaty długu ze środków pochodzących ze sprzedaży nieruchomości. Przy takim rozwiązaniu nie jest wymagana zgoda Banku. To rozwiązanie najczęściej znajduje zastosowanie, gdy byli małżonkowie nie są w stanie dojść do porozumienia w kwestii dalszej spłaty kredytu.

c) Wynajem nieruchomości obciążonej kredytem hipotecznym

Jeszcze innym rozwiązaniem jest postanowienie przez byłych małżonków o wynajmie nieruchomości obciążonej kredytem hipotecznym. W takim przypadku podobnie jak w sytuacji sprzedaży mieszkania środki pochodzące z najmu można przeznaczyć na spłatę zobowiązania wobec Banku. Warto jednak mieć na uwadze, iż na wynajem mieszkania konieczna jest zgoda obu małżonków.

3) Roszczenie regresowe po spłacie kredytu hipotecznego

Co jednak w sytuacji, gdy to tylko jeden z małżonków dokona spłaty wspólnie zaciągniętego kredytu hipotecznego? W takiej sytuacji małżonek, który spełnił świadczenie (w całości lub w części) może żądać od drugiego małżonka będącego dłużnikiem solidarnym zwrotu w częściach równych (roszczenie regresowe). W jakim trybie rozpoznawane są wzajemne roszczenia małżonków z tytułu spłacenia długów? W postępowaniu o podział majątku wspólnego. Wskazania wymaga, iż w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga również o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi.

Warto jednak wiedzieć, iż roszczenie regresowe przysługuje do czasu. Małżonek, który spłacił kredyt hipoteczny w całości lub w części traci uprawnienie do żądania zwrotu jeżeli nie wystąpi z nim w trakcie postępowania działowego. Zaniechanie przez małżonka zgłoszenia roszczenia regresowego z tytułu spłaty kredytu mieszkaniowego przed zapadnięciem w postępowaniu działowym prawomocnego postanowienia skutkuje co do zasady utratą możliwości podnoszenia przedmiotowego roszczenia w ramach odrębnego postępowania.

4) Podsumowanie

Warto zdawać sobie sprawę, iż orzeczenie rozwodu między stronami w żaden sposób nie rozwiązuje kwestii związanej z zaciągniętym przez byłych małżonków kredytem hipotecznym. Z tego też względu najwłaściwszym rozwiązaniem jest jak najszybsze ustalenie między byłymi małżonkami ww. kwestii. Warto również wiedzieć co można zrobić z kredytem hipotecznym po orzeczeniu rozwodu. Niewątpliwie najmniej skomplikowanym rozwiązaniem jest przejęcie długu hipotecznego przez jednego z małżonków. Trzeba jednak mieć świadomość, iż każdorazowo wymaga to nie tylko zgody Banku ale również dysponowaniem przez małżonka przejmującego zdolności kredytowej. To, co zrobić z obciążeniem hipotecznym w głównej mierze zależy od wzajemnych ustaleń byłych małżonków ale również ich sytuacji i możliwości finansowych. Należy mieć jednak na uwadze, iż kredyt hipoteczny nie podlegają podziałowi przez Sąd.

ALIENACJA RODZICIELSKA - CZYM JEST I JAKIE KROKI MOGĘ PODJĄĆ? 2

ALIENACJA RODZICIELSKA – CZYM JEST I JAKIE KROKI MOGĘ PODJĄĆ?

Alienacja rodzicielska jest coraz bardziej powszechnym zjawiskiem. Wynika to przede wszystkim z wciąż rosnącej liczby postępowań rozwodowych, które rzadko odbywają się w przyjemnych i przyjacielskich relacjach między byłymi małżonkami. To z kolei negatywnie wpływa na dziecko. Czym zatem jest alienacja rodzicielska i jakie może nieść za sobą konsekwencje?

1) Czym jest alienacja rodzicielska?

Alienacja rodzicielska to nic innego jak sytuacja, podczas której jeden z rodziców negatywnie wpływa na relacje dziecka z drugim rodzicem. Jest to więc zespół świadomych (ale również i nieświadomych) zachowań, których konsekwencją jest zaburzenie relacji pomiędzy dzieckiem, a co najmniej jednym z rodziców. Takie zachowania mają na celu negatywne nastawienie dziecka względem rodzica, a w konsekwencji jak największe ograniczenie roli rodzica w życiu dziecka. Opisywane zjawisko ma przede wszystkim miejsce w rodzinach, w której doszło do rozwodu między małżonkami ale i nie tylko – dochodzi do niego również w małżeństwach.

2) Alienacja rodzicielska – jakie przybiera formy?

Alienacja rodzicielska może polegać na różnych zachowaniach i w związku z tym przybierać wiele form. Rodzic dopuszcza się alienacji rodzicielskiej, gdy przykładowo zachowuje się w poniższy sposób:

– manipuluje emocjami dziecka,
– stosuje szantaż emocjonalny celem ukształtowania w dziecku negatywnych emocji względem drugiego rodzica,
– nastawia dziecko przeciwko drugiemu rodzicowi np. poprzez opowiadanie mu negatywnych historii na temat rodzica,
– krytykuje drugiego rodzica w obecności dziecka,
– wzbudza w dziecku wyrzuty sumienia po spotkaniu z jednym z rodziców,
– zakazuje dziecku okazywania uczuć względem drugiego rodzica,
– zakazuje rozmawiania o jednym z rodziców,
– obwinia jednego rodzica przy dziecku za rozstanie,
– wyrzuca prezenty lub rzeczy, które dziecko otrzymało od jednego z rodziców,
– wzbudza w dziecku strach przed osobą drugiego rodzica,
– nie informuje drugiego rodzica o istotnych kwestiach związanych z życiem dziecka lub zataja je przed drugim rodzicem.,
– podejmuje działania mające na celu utrudnienie lub wręcz uniemożliwienie kontaktu dziecka z drugim rodzicem.

 

3) Konsekwencje alienacji rodzicielskiej

Jak zostało wyżej przedstawione – alienacja rodzicielska jest niebezpiecznym zjawiskiem, które niejednokrotnie może wywrzeć trwałe skutki w zakresie rozwoju dziecka. Bardzo często dziecko doświadczające od strony rodziców zachowań o charakterze alienacji wymaga wsparcia psychologa. Wskutek alienacji rodzicielskiej u dziecka mogą pojawić się m.in. takie problemy jak:

– zaburzenia odżywiania,
– zaburzenia lękowe,
– stany depresyjne,
– zachowania agresywne,
– wycofanie społeczne i problemy z nawiązaniem relacji.

Warto więc mieć świadomość, iż niechęć jednego rodzica względem drugiego objawiająca się w postaci alienacji rodzicielskiej stanowi przemoc psychiczną wobec dziecka i może powodować szereg negatywnych skutków. Długotrwałe doświadczanie przez dziecko alienacji rodzicielskiej zaburza nie tylko jego relacje z rodzicem, ale również może doprowadzić u dziecka do zachowań autodestrukcyjnych. Dziecku, które doświadcza alienacji rodzicielskiej niejednokrotnie brakuje bowiem wsparcia i poczucia bezpieczeństwa ze strony rodziców.

4) Alienacja rodzicielska a prawo

Jak jednak kwestię alienacji rodzicielskiej reguluje prawo? Jakie krótki prawne można podjąć w przypadku alienacji rodzicielskiej?

Alienacja rodzicielska może być przedmiotem wniosku rodzica w przedmiocie ograniczenia albo pozbawienia władzy rodzicielskiej drugiemu z rodziców. Oprócz tego, w sytuacji gdy rodzic uporczywie utrudnia lub uniemożliwia kontakty z dzieckiem drugi rodzic może wystąpić z wnioskiem o ich uregulowanie przez Sąd. Więcej o wniosku o uregulowanie kontaktów z dzieckiem dowiesz się tutaj (https://wites.eu/wniosek-o-uregulowanie-kontaktow-z-dzieckiem/). W sytuacji, gdy sprawa o uregulowanie kontaktów z dzieckiem jest w toku, a rodzic w tym czasie doświadcza uciążliwego utrudniania ich realizacji można również wystąpić z dodatkowym wnioskiem o zabezpieczenie kontaktów do czasu wydania przez Sąd postanowienia w tym zakresie.

Co jednak w sytuacji, gdy rodzice mają uregulowane kontakty z dzieckiem, a mimo to drugi rodzic nie respektuje tego postanowienia? W tym przypadku zastosowanie mogą znaleźć przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Jak stanowi treść art. 598(15) § 1 Kodeksu postępowania cywilnego:

§ 1. Jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku.
§ 2. Jeżeli osoba uprawniona do kontaktu z dzieckiem albo osoba, której tego kontaktu zakazano, narusza obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy zagrozi tej osobie nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje, stosując odpowiednio przepis § 1.

Z kolei jak wynika z treści art. 598 (17) § 1 Kodeksu postępowania cywilnego:

§ 1. Jeżeli do kontaktu nie doszło wskutek niewykonania lub niewłaściwego wykonania przez osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, obowiązków wynikających z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy przyzna od tej osoby uprawnionemu do kontaktu zwrot jego uzasadnionych wydatków poniesionych w związku z przygotowaniem kontaktu, w tym kosztów, o których mowa w art. 5821 § 2 pkt 1.

Oznacza to, iż w sytuacji gdy rodzic mimo ustalenia harmonogramu realizacji kontaktów z dzieckiem nie respektuje jego zapisów Sąd może nałożyć na nią obowiązek zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej albo zwrotu uzasadnionych wydatków poniesionych przez uprawnionego w związku z przygotowaniem do kontaktu.

Idąc dalej, nie można również zapominać, iż alienacja rodzicielska – kwalifikowana może być również jako przestępstwo z art. 207 § 1 kodeksu karnego. Zgodnie z przytoczonym przepisem:

art. 207 § 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Pamiętać należy, iż alienacja rodzicielska jest formą przemocy psychicznej stosowanej wobec dziecka.

Przypominamy, iż nasza Kancelaria specjalizuje się w sprawach rodzinnych. W razie pytań lub wątpliwości, zachęcamy do kontaktu pod numerem telefonu: 91 836 99 60 lub pod adresem e-mail pisma@wites.eu. Zapraszamy!

NIEGODNOŚĆ DZIEDZICZENIA - CZYM JEST I JAKIE NIESIE ZA SOBĄ SKUTKI? 3

NIEGODNOŚĆ DZIEDZICZENIA – CZYM JEST I JAKIE NIESIE ZA SOBĄ SKUTKI?

Wskazania wymaga, iż w niektórych sytuacjach otrzymanie spadku po określonym spadkodawcy przez konkretną osobę – mogłoby zostać uznane za niesprawiedliwe z uwagi na określone postępowanie potencjalnego spadkobiercy. W takim właśnie przypadku ustawodawca przewidział instytucję niegodności dziedziczenia. Instytucja ta polega na wyłączeniu przez sąd od dziedziczenia spadkobiercy z uwagi na dopuszczenie się przez niego określonych czynów. Skutek przedmiotowego wyłączenia polega na tym, iż spadkobiercę traktuje się jak osobę, która nie dożyła otwarcia spadku. Jakie zatem czyny potencjalnego spadkobiercy, będą stanowić dostateczny powód niegodności dziedziczenia?

1. Katalog przesłanek niegodności dziedziczenia

Ustawodawca w treści art. 928 kodeksu cywilnego, dokonał wyszczególnienia czynów spadkobiercy, których popełnienie może warunkować uznaniem spadkobiercy za niegodnego. Co będziemy do nich zaliczać?

1. dopuszczenie się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
2. nakłonienie spadkodawcy podstępem lub groźbą do sporządzenia lub odwołania testamentu albo przeszkodzenie spadkodawcy w taki sam sposób w jego sporządzeniu lub odwołaniu,
3. umyślne ukrycie/zniszczenie/podrobienie testamentu spadkodawcy albo świadome skorzystanie z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego,
4. uporczywe uchylanie się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem lub inną umową,
5. uporczywe uchylanie się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.

 

2. Umyślne ciężkie przestępstwo przeciwko spadkodawcy

Kiedy będziemy mieć do czynienia z ciężkim przestępstwem przeciwko spadkodawcy? W pierwszej kolejności zaznaczyć należy, iż według przepisów kodeksu karnego – za przestępstwo będziemy uważać zarówno zbrodnię jak i występek. Co jednak kryje się pod definicją „ciężkiego przestępstwa” Według stanowiska wyrażonego w orzecznictwie ostateczną ocenę „ciężkości” czynu i tego czy w następstwie uzasadnia on uznanie spadkobiercy za niegodnego – należy dokonać na tle okoliczności konkretnego przypadku.

Jakie więc przykładowo przestępstwa popełnione przeciwko spadkodawcy będą uznawane jako przesłanka do uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia?

– przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu,
– przestępstwa przeciwko wolności,
– przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności,
– przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece,
– przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej.

3. Nakłonienie spadkodawcy podstępem lub groźbą do sporządzenia lub odwołania testamentu albo przeszkodzenie spadkodawcy w taki sam sposób w jego sporządzeniu lub odwołaniu

Wprowadzenie powyższej przesłanki miało na celu przede wszystkim ochronę swobody testowania spadkodawcy przed podstępem lub groźbą ze strony spadkobiercy. Oznacza to, iż nie chodzi w tym przypadku tylko o działanie samego spadkobiercy, ale również i osoby trzeciej. W doktrynie przyjmuje się, iż także działanie osoby trzeciej, która z polecenia lub na prośbę spadkobiercy podstępnie wprowadza spadkodawcę w błąd lub w inny sposób za pomocą gróźb doprowadza do sytuacji, w której spadkodawca sporządza lub odwołuje testament albo którejś z tych czynności nie dokonuje – uznawać należy jako przesłankę uznania spadkobiercy za niegodnego. Oznacza to, iż spadkobierca nie musi działać samodzielnie i w sposób bezpośredni by uznać go za niegodnego dziedziczenia.

Ponadto w doktrynie wyrażany jest także pogląd, zgodnie z którym podstępne nakłonienie spadkodawcy przez spadkobiercę do sporządzenia testamentu stanowi podstawę do orzeczenia o niegodności dziedziczenia tego spadkobiercy nawet w sytuacji, gdy testament jest nieważny (np. z uwagi na niedochowanie warunków związanych z jego sporządzaniem).

4. Umyślne ukrycie/zniszczenie/podrobienie testamentu spadkodawcy albo świadome skorzystanie z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego

W tym przypadku o istnieniu przedmiotowej przesłanki decyduje intencja działania spadkobiercy. W tej sytuacji obojętne jest to, czy spadkobierca odniesie korzyść ze swojego działania, czy też korzyść ta przeznaczona jest innej osobie.

– Z umyślnym ukryciem testamentu będziemy mieć do czynienia w sytuacji, gdy spadkobierca umyślnie zmieni miejsce przechowywania testamentu, ale również gdy działa w taki sposób, że nie ujawnia miejsca, w którym się on znajduje wobec osób trzecich.

– Z umyślnym zniszczeniem z kolei będziemy mieć do czynienia gdy spadkobierca podejmie takie działania względem dokumentu, które uniemożliwią odtworzenie jego treści.

– Z podrobieniem testamentu mamy do czynienia w przypadku, gdy dokument ten zostanie sporządzony przez inną osobę niż testator i w okolicznościach stwarzających pozory, że dokument pochodzi od niego.

– Przerobienie testamentu polega na wprowadzeniu przez osobę (niebędącą testatorem) zmian w treści dokumentu, który został sporządzony przez testatora.

– Z kolei świadome skorzystanie z testamentu przerobionego lub podrobionego polega na tym, ze osoba na podstawie tego testamentu uzyskuje jakąś korzyść jednocześnie zdając sobie sprawę, że testament został podrobiony lub przerobiony.

 

Podrobienie lub przerobienie testamentu musi być dokonane w celu zniweczenia woli spadkodawcy wyrażonej w tym testamencie.

5. Zmiany w zakresie przesłanek niegodności dziedziczenia od 15 listopada 2023 r.

Od 15 listopada 2023 r. ustawodawca ustawą o zmianie ustawy kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 28 lipca 2023 r. wprowadził kolejne dwie przesłanki niegodności dziedziczenia, do który zaliczać będziemy:

– uporczywe uchylanie się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem lub inną umową,

– uporczywe uchylanie się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.

 

6. Skutki uznania za niegodnego dziedziczenia

Podsumowując ww. rozważania – jakie są zatem skutki uznania danej osoby za niegodnej dziedziczenia? Otóż, taka osoba zostaje wyłączona od dziedziczenia i traktuję się ją jako osobę, która nie dożyła otwarcia spadku. Osoba taka nie ma również prawa do zachowku.

Oznacza to, że skutkiem niegodności jest pozbawienie spadkobiercy wszelkich praw do spadku.

Niegodność dziedziczenia wymaga przeprowadzenia postępowania sądowego, a sprawę o niegodność dziedziczenia może zainicjować każda osoba mająca w tym interes prawny. Z przedmiotowym powództwem można wystąpić w terminie roku od dowiedzenia się o przyczynie niegodności, jednakże nie później niż w terminie 3 lat od chwili otwarcia spadku.

 

Przypominamy, iż nasza Kancelaria zajmuje się również sprawami spadkowymi. W razie pytań lub wątpliwości serdecznie zapraszamy do kontaktu!

Pod numerem telefonu:

Pod adresem e-mail: pisma@wites.eu

OGRANICZENIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ - PRZESŁANKI I PROCEDURA 4

OGRANICZENIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ – PRZESŁANKI I PROCEDURA

1. Czym jest władza rodzicielska?

Zanim przejdziemy do szczegółowego omawiania przesłanek i procedury ograniczenia władzy rodzicielskiej należy pochylić się nad tym – czym właściwie jest władza rodzicielska? Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawiera definicji władzy rodzicielskiej. Jednakże najogólniej rzecz ujmując – jest to zespół obowiązków i praw rodziców względem małoletniego dziecka, mających na celu zapewnienie mu należytej pieczy i strzeżenia jego interesów. Władza rodzicielska stanowi pieczę wykonywaną w interesie dziecka. Dlatego najważniejszą funkcją, którą pełni władza rodzicielska jest funkcja ochronna. Władza rodzicielska trwa aż do pełnoletności, co m.in. oznacza, że z chwilą uzyskania przez dziecko pełnoletności władza rodzicielska wygasa.

Jak jednak wygląda wykonywanie władzy rodzicielskiej w sytuacji, gdy rodzice żyją w rozłączeniu?

Jak wynika z treści art. 107 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

§ 1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd. opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.

§ 2. W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.

Oznacza to, iż przyczyną i warunkiem ograniczenia władzy rodzicielskiej jest zaistnienie zagrożenia dla dobra dziecka.

 

2. Ograniczenie władzy rodzicielskiej – na czym polega?

Najprościej rzecz ujmując – ograniczenia władzy rodzicielskiej będzie polegać na pozbawieniu jednemu (lub obojgu) rodzicom pełnej swobody w sprawowaniu pieczy nad dzieckiem. Może to polegać np. na odebraniu prawa do decydowania o istotnych sprawach dotyczących dziecka. Jednakże zakres ograniczeń i to czego będą się one tyczyć zależą od konkretnej sprawy.

 

3. Kiedy można ograniczyć władzę rodzicielską?

Idąc więc dalej w naszych rozważaniach – kiedy można ograniczyć władzę rodzicielską? Wystąpienie jakich sytuacji, będzie uzasadniało możliwość ograniczenia władzy rodzicielskiej?

Można w tym przypadku dokonać poniższego rozróżnienia na przyczyny zawinione i niezawinione (niezależne od rodzica):

a) przyczyny zawinione: nadużywanie alkoholu, przemoc, zaniedbywanie podstawowych obowiązków rodzicielskich,
b) przyczyny niezawinione: choroba, brak porozumienia z drugim z rodziców.

Jakie są najczęstsze przyczyny ograniczenia władzy rodzicielskiej?

– brak zainteresowania dzieckiem,
– nieutrzymywanie kontaktów z dzieckiem,
– konflikt między rodzicami,
– brak współdziałania między rodzicami w zakresie wykonywania władzy rodzicielskiej,
– duża odległość pomiędzy miejscami zamieszkania rodziców,
– odbywanie przez jednego z rodziców kary pozbawienia wolności,
– choroba psychiczna jednego z rodziców.

 

4. Przykładowe formy ograniczenia władzy rodzicielskiej.

Do najczęstszych form ograniczenia władzy rodzicielskiej zaliczyć można:

– ograniczenie władzy rodzicielskiej do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka,
– ograniczenie władzy rodzicielskiej do współdecydowania o istotnych sprawach dzieci w zakresie leczenia obarczonego ryzykiem,
– ograniczenie władzy rodzicielskiej do współdecydowania w sprawach wyboru szkoły, zawodu,
– ograniczenie władzy rodzicielskiej do współdecydowania w kwestii zmiany miejsca stałego pobytu,
– ograniczenie władzy rodzicielskiej do współdecydowania w kwestii wyjazdów zagranicznych,
– ograniczenie władzy rodzicielskiej do współdecydowania o posiadaniu paszportu.

 

5. Sposoby ograniczenia władzy rodzicielskiej.

Wskazanie wymaga, iż do ograniczenia władzy rodzicielskiej, może dojść na dwa sposoby:

1) na wniosek

w tym przypadku, z wnioskiem o ograniczenie władzy rodzicielskiej może wystąpić jeden z rodziców albo każdy, kto posiada wiedzę o tym, iż dobro dziecka jest zagrożone. Przedmiotowy wniosek należy złożyć do Sądu Rejonowego (Wydziału Rodzinnego i Nieletnich) właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. Wniosek będzie rozpatrywany w trybie nieprocesowym. Co należy wskazać w takim wniosku?

– imię i nazwisko wnioskodawcy i uczestników postępowania, wskazanie numerów PESEL i adresów stron,
– datę i miejscowość,
– oznaczenie właściwego sądu,
– żądanie ograniczenia władzy rodzicielskiej,
-uzasadnienie żądania (wskazanie konkretnych dowodów na poparcie swoich twierdzeń, np. zaświadczenia, zdjęcia, zeznania świadków, nagrania),
– podpis.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że z wnioskiem o ograniczenie władzy rodzicielskiej możesz wystąpić także w ramach innego toczącego się postępowania, np. w sprawie o rozwód lub ustalenie ojcostwa)

Idąc dalej, jeśli już doszło do złożenia wniosku w sądzie, a wniosek spełnia wszystkie warunki formalne – sąd w dalszej kolejności – wyznaczy termin rozprawy. Podczas rozprawy sąd w szczególności przeprowadzi postępowanie dowodowe i będzie starał się ustalić – czy dobro dziecka jest zagrożone.

2) z urzędu

Niewątpliwie dużo częściej do ograniczenia władzy rodzicielskiej następuje wskutek złożenia wniosku. Jednakże trzeba mieć również na uwadze, że do ograniczenia władzy rodzicielskiej może dojść także z urzędu, np. na skutek złożenia zawiadomienia do sądu opiekuńczego przez policję lub szkołę. Sąd sam dokona wówczas wszczęcia postępowania jeśli uzna, iż dobro dziecka może być zagrożone. Istota ograniczenia praw rodzicielskich z urzędu polega na tym, że rodzic (lub rodzice) nie mogą podejmować pewnych decyzji w stosunku do osoby i majątku dziecka bez zgody Sądu.

W przypadku wszczęcia postępowania z urzędu, Sąd dysponuje wieloma środkami, za pomocą których może ograniczyć władzę rodzicielską. Ograniczenie władzy rodzicielskiej może się wiązać przede wszystkim:

– z ustanowieniem kuratora,
– ze skierowaniem rodziców na terapię do specjalistycznej poradni,
– z wysłaniem dziecka do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego lub do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi,
– ze wskazaniem decyzji, jakich rodzice nie mogą podjąć samodzielnie,
– ze skierowaniem dziecka do placówki opiekuńczej lub rodziny zastępczej.

6. Czy można przywrócić władzę rodzicielską?

Mając na uwadze powyższe rozważania, warto zdawać sobie sprawę z tego, iż ograniczenie władzy rodzicielskiej nie jest nieodwracalne. Istnieje bowiem możliwość odzyskania w pełni swoich praw rodzicielskich. Co należy zrobić, aby to nastąpiło? Należy złożyć do Sądu odpowiedni wniosek. Kluczem do przywrócenia pełni władzy rodzicielskiej jest właściwe umotywowanie, że przyczyna ograniczenia władzy rodzicielskiej ustała. Sąd wówczas w toku postępowania zbada czy rzeczywiście do tego doszło oraz, czy przywrócenie pełnej władzy rodzicielskiej będzie korzystne dla dziecka. Przykładowo – jeżeli do ograniczenia władzy rodzicielskiej doszło z uwagi na chorobę rodzica – taki rodzic we wniosku o przywrócenie władzy rodzicielskiej powinien zaświadczeniem lekarskim udowodnić, że jego obecny stan zdrowia nie stanowi już przeszkody do pełnienia władzy rodzicielskiej.

 

7. Podsumowanie

Podkreślenia wymaga, iż ograniczenie władzy rodzicielskiej nie ma na celu ukarania rodzica. Świadczy o tym przede wszystkim możliwość przywrócenia pełnej władzy rodzicielskiej. Instytucja ograniczenia władzy rodzicielskiej ma na celu przede wszystkim zabezpieczenie dobra dziecka, w sytuacji gdy z okoliczności konkretnej sprawy i wykonywania władzy rodzicielskiej w pełnym zakresie wynika, iż jest ono zagrożone.

Przypominamy, iż nasza Kancelaria specjalizuje się w prawie rodzinnym i posiada w tym zakresie wieloletnie doświadczenie. W razie pytań – zachęcamy od kontaktu:

pod numerem telefonu: 91 836 99 60

lub

pod adresem e-mail pisma@wites.eu.

ZGODA RODZICA NA WYJAZD DZIECKA ZA GRANICĘ - CO MUSISZ WIEDZIEĆ? 5

ZGODA RODZICA NA WYJAZD DZIECKA ZA GRANICĘ – CO MUSISZ WIEDZIEĆ?

W sytuacji, gdy rodzice dziecka nie żyją razem lub są po rozwodzie niektóre kwestie związane ze współdecydowaniem o sprawach dziecka, są problematyczne. Do takich kwestii niewątpliwie należy decyzja o wyjeździe dziecka za granicę. Co powinieneś w tej kwestii wiedzieć?

 

1. Wyjazd za granicę jako istotna sprawa dziecka.

 

Jak stanowić treść art. 91 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. Z kolei jak wskazuje treść art. 97 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Zaś § 2 wskazanej regulacji stanowi o tym, iż o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie, a w braku porozumienia między rodzicami – o danej kwestii rozstrzyga sąd opiekuńczy. 

Mając na uwadze powyższe – czy wyjazd dziecka za granicę należy kwalifikować jako „istotną sprawę dziecka”, w której wymagana jest jednomyślność rodziców? Otóż tak! Jak wskazał Sąd Najwyższy:

wyjazd dziecka za granicę w celu spędzenia tam wakacji, jako należący do istotnych spraw dziecka, wymaga zgody obojga rodziców, wykonujących władzę rodzicielską, a w braku takiej zgody orzeczenia sądu opiekuńczego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1985 r., sygn. akt III CRM 19/85)

na wyjazd za granicę na pobyt stały małoletniego wraz z jednym z rodziców, któremu w wyroku rozwodowym powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej, potrzebne jest zezwolenie sądu opiekuńczego, jeżeli drugi z rodziców, któremu powierzono nadzór nad wychowaniem dziecka, nie złożył oświadczenia wyrażającego zgodę na wyjazd dziecka (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1971 r., sygn. akt III CZP 69/71)

 

Oznacza to, iż  decydując się na wyjazd z dzieckiem za granicę (zarówno na stałe jak i w ramach wypoczynkowych) – konieczna jest zgoda drugiego rodzica.

 

2. Kiedy zgoda drugiego rodzica na wyjazd za granicę nie jest wymagana?

 

Należy jednak pamiętać, iż nie zawsze w przypadku wyjazdu dziecka za granicę będzie wymagana zgoda drugiego rodzica. Kiedy taka zgoda nie będzie wymagana?

1) gdy drugi rodzic został pozbawiony władzy rodzicielskiej,
2) gdy władza rodzicielska drugiego rodzica została zawieszona,
3) gdy władza rodzicielska drugiego rodzica została ograniczona i rodzic został pozbawiony możliwości współdecydowania o istotnych sprawach dziecka,
4) gdy drugi rodzic jest nieznany. 

Tylko w powyższych przypadkach  nie jest konieczne uzyskanie zgody drugiego rodzica na wyjazd dziecka za granicę. W innych sytuacjach rodzic nie może samodzielnie podejmować decyzji w ww. kwestii. Wskazania w tym miejscu wymaga, iż zgoda drugiego rodzica może zostać wyrażona w dowolnej formie. Mimo to, warto jednak aby wyrażenie zgody nastąpiło chociaż w zwykłej formie pisemnej.

 

3. Brak zgody drugiego rodzica – co dalej?

Co jednak w przypadku, gdy drugi rodzic uprawniony do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka nie wyraża zgody na jego wyjazd za granicę?

W takim przypadku zastosowanie znajdzie  art. 97 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowiący, iż w przypadku braku porozumienia między rodzicami daną kwestię rozstrzyga sąd opiekuńczy. Jakie więc należy podjąć kroki i jak wygląda taka procedura?

 

4. Wniosek o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka. 

 

W sytuacji, gdy drugi rodzic nie chce wyrazić zgody na wyjazd dziecka – należy złożyć do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka wniosek o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka. Z przedmiotowym wnioskiem może wystąpić każdy z rodziców. Jakie elementy powinien zawierać wniosek w przedmiocie rozstrzygnięcia o istotnych sprawach dziecka?

Jak stanowi art. 5111 § 1 kpc – wniosek powinien czynić zadość przepisom o pozwie, z tą zmianą, że zamiast pozwanego należy wymienić zainteresowanych w sprawie.

Treść art. 126 § 1 kpc wskazuje, iż każde pismo procesowe powinno zawierać:

1) oznaczenie sądu, do którego jest kierowane,
2) imiona i nazwiska, nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
3) oznaczenie rodzaju pisma,
4) osnowę wniosku lub oświadczenia,
5) w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów,
6) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika
7) wymienienie załączników.

 

Z kolei art. 187 § 1 kpc wskazuje, iż pozew powinien zawierać:

1) dokładne określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna,
2) wskazanie faktów, na których powód opiera swoje żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu,
3) informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia. 

Wyszczególnione wyżej kwestie stanowią obligatoryjne elementy wniosku o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka. Oprócz tego pamiętać również należy, iż przedmiotowy wniosek podlega opłacie stałej w wysokości 100 zł. Dowód jego uiszczenia należy dołączyć jako jeden z załączników do wniosku.

 

4. Procedura rozpatrywania wniosku przez Sąd.

Rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka jest sprawą należącą do postępowania nieprocesowego, dlatego właściwy rzeczowo do jej rozpoznania będzie sąd rejonowy. W sprawach rodzinnych i sprawach opiekuńczych rozstrzygają sądy opiekuńcze, a zgodnie z art. 568 kpc – sądem opiekuńczym jest sąd rodzinny. W sprawach tych sądem właściwym wyłącznie jest sąd opiekuńczy miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie dotyczy, a w braku miejsca zamieszkania – sąd opiekuńczy miejsca jej pobytu. Jeżeli brak i tej podstawy właściwy jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.

 

Z kolei zgodnie z treścią art. 582 kpc – rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka, co do których brak jest porozumienia rodziców, może nastąpić dopiero po umożliwieniu rodzicom złożenia oświadczeń, chyba, że ich wysłuchanie byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami.

Oznacza to, iż w postępowaniu zainicjowanym wnioskiem o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka – Sąd z pewnością będzie wysłuchiwał oboje rodziców. Natomiast treść art. 576 § 1 kpc stanowi o tym, że przed wydaniem przedmiotowego orzeczenia – sąd opiekuńczy wysłucha także przedstawiciela ustawowego osoby, której postępowanie dotyczy. Zaś w ważniejszych przypadkach również osoby bliskie dziecka. Powyższy przepis przewiduje również, iż Sąd ma możliwość wysłuchania także samego dziecka, gdy jego stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwoli.

Powyższe postępowanie kończy się wydaniem postanowienia, w którym Sąd kierując się przede wszystkim dobrem dziecka, bądź wyraża zgodę na wyjazd dziecka za granicę (co zastępuje zezwolenie drugiego rodzica) albo też taki wniosek oddala. 

 

5.  Podsumowanie.

 

Wyjazdy z dziećmi  w przypadku, gdy rodzice żyją w rozłączeniu lub są po rozwodzie jest kwestią problematyczną. Niejednokrotnie bowiem dochodzi do sytuacji, kiedy to drugi rodzic bezzasadnie odmawia wyrażenia zgody na wyjazd dziecka za granicę. Będąc w takiej sytuacji warto wiedzieć, iż taka zgoda jest niezbędna do podjęcia jakiejkolwiek decyzji. Jednakże warto mieć również świadomość jakie kroki są możliwe do podjęcia w sytuacji, gdy uzyskanie takiej zgody będzie niemożliwe lub nad wyraz utrudnione.

 

Przypominamy, iż nasza Kancelaria Adwokata i Radcy Prawnego w Stargardzie specjalizuje się w sprawach rodzinnych. W razie pytań lub wątpliwości, zachęcamy do kontaktu pod numerem telefonu: 91 836 99 60 lub pod adresem e-mail pisma@wites.eu. Zapraszamy!

 

JAK PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO SPOTKANIA Z ADWOKATEM? 6

JAK PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO SPOTKANIA Z ADWOKATEM?

Z naszego doświadczenia w zakresie spotkań z klientami wynika, iż umawiając spotkanie niejednokrotnie nie są Państwo do niego w odpowiedni sposób przygotowani. To z kolei w istotnym stopniu wpływa na przebieg samego spotkania, a także możliwość uzyskania od prawnika konkretnych i rzetelnych informacji w swojej sprawie. W dzisiejszym artykule chcielibyśmy udzielić Państwu kilka wskazówek, które pozwolą w odpowiedni sposób przygotować się do umówionego spotkania w Kancelarii.

1) Przemyśl czego dotyczy Twoja sprawa

W pierwszej kolejności, przed umówionym terminem spotkania warto dokładnie przemyśleć czego dotyczy Twoja sprawa. Jeżeli umówiłeś się na spotkanie, aby uzyskać ogólną poradę nie musisz się specjalnie przygotowywać. Jeżeli jednak umówiłeś spotkanie, aby uzyskać poradę prawną w konkretnej sprawie ? musisz przypomnieć sobie i przemyśleć szczegóły dotyczące swojego stanu faktycznego. Pomocne jest również spisanie najważniejszych kwestii związanych ze sprawą. Niejednokrotnie bowiem z roztargnienia klienci zapominają o poinformowaniu prawnika o kluczowych kwestiach.

Dokładne przemyślenie sprawy jest ważne nie tylko z tego powodu, by odpowiednio przedstawić prawnikowi swój stan faktyczny. Jest to również ważne z tego powodu, iż prawnik podczas spotkania chcąc uzyskać dodatkowe informacje będzie zadawał pytania i dociekliwie dążył do uzyskania wszelkich szczegółów. W taki wypadku (w zależności od sprawy, z jaką przychodzisz) powinieneś wiedzieć, czy toczy się już sprawa sądowa z twoim udziałem, jeśli tak na jakim jest obecnie etapie, czy został już wydany wyrok, jeśli tak kiedy do tego doszło, jak również – kiedy została przez ciebie odebrana korespondencja z sądu. Ostatnia kwestia jest o tyle ważna, iż w przypadku jakichkolwiek zobowiązań czy wezwań to od dnia odbioru korespondencji rozpoczyna się bieg terminu do złożenia ewentualnego pisma/odpowiedzi czy też przedłożenia dokumentów, do których wzywa Cię Sąd. Jest to również ważne z punktu widzenia ewentualnego przedawnienia roszczeń.

2) Spisz ewentualne pytania i określ cele

Kiedy już dokładnie przemyślisz czego dotyczy twoja sprawa i przypomnisz sobie wszystkie istotne elementy, o których mowa powyżej, kolejnym pomocnym etapem jest zastanowienie się nad ewentualnymi kwestiami, o które chcesz zapytać. Pamiętaj bowiem, że podczas umówionej konsultacji prawnik pozostaje do twojej dyspozycji i postara się odpowiedzieć na wszystkie nurtujące cię pytania. Warto więc przed wizytą  spisać wszystkie kwestie, o które chcesz zapytać. Będzie to pomocne, gdyż niejednokrotnie podczas spotkania z prawnikiem w wyniku roztargnienia i stresu  klient zapomina o tym jakich informacji chciał uzyskać. Pamiętaj, że przyjście ze spisanymi pytaniami ? to żaden wstyd, a świadczyć będzie o twoim zaangażowaniu we własną sprawę i chęci wykorzystania konsultacji w 100 %.

 

Czego mogą dotyczyć pytania? Przykładowo:

– jakie są wszystkie możliwości działania w mojej sprawie?
– jakie działania będą dla mnie najkorzystniejsze?
– ile będzie trwać moja sprawa?
– w jaki sposób druga strona może zareagować na moje postępowanie?
– w jaki sposób może zakończyć się moja sprawa?
– jakie jest prawdopodobieństwo wygranej?

Ważne jest również, byś podczas spotkania i zapoznawania prawnika ze szczegółami swojej sprawy określił swoje cele i to do czego chcesz dążyć. Jest to ważne, bo w oparciu o to prawnik udzieli Ci rad lub opracuje strategię działania.

 

3) Przygotuj dokumenty

Pamiętaj jednak, że rzetelne przedstawienie prawnikowi swojej sprawy oraz sformułowanie i zadanie prawnikowi pytań to nie wszystko. Niejednokrotnie po samym przeprowadzonym wywiadzie prawnik jeszcze nie będzie w stanie Ci pomóc. Dlatego najważniejszym etapem przygotowań do konsultacji prawnej jest skompletowanie i zabranie ze sobą dokumentów związanych ze sprawą. Z naszego doświadczenia wynika, iż często klienci źle przedstawiają swoją sprawę, co wynika np. z niezrozumienia treści posiadanej dokumentacji. Dlatego tak ważne jest, abyś przed konsultacją skompletował wszelkie dokumenty związane ze sprawą i przedstawił ją prawnikowi. Jeżeli masz problem, by ocenić które dokumenty będą niezbędne zabierz ze sobą wszystko, co posiadasz. Prawnik podczas zapoznawania się z nimi wskaże, które z dokumentów są potrzebne do analizy Twojej sprawy. Pamiętaj jednak, że jeśli dokumentacja jest objętościowa może dojść do sytuacji, kiedy prawnik nie dokona jej analizy podczas pierwszej konsultacji. W takim wypadku prawnik może poprosić Cię o pozostawienie dokumentów w Kancelarii albo o przesłanie jej skanów jednocześnie umawiając termin kolejnej konsultacji, na której po szczegółowej analizie dokumentów udzieli Ci fachowej porady i informacji.

Poniżej, przedstawiamy przykładową dokumentację, którą musisz zabrać w zależności od specyfiki sprawy, z jaką przychodzisz do Kancelarii.

a) sprawy związane z prawem rodzinnym (np. rozwód, alimenty, kontakty z dzieckiem):

– akty stanu cywilnego (akt urodzenia, akt małżeństwa),
– zaświadczenie o zarobkach,
– umowa o pracę,
– PIT,
– faktury (za media, paragony za zakupy itd.) – te dokumenty będą przydatne w postępowaniu o alimenty,
– umowa majątkowa małżeńska

b) sprawy związane z podziałem majątku:

– odpis wyroku rozwodowego,
– dokumenty wykazujące skład majątku (np. odpisy ksiąg wieczystych dotyczące nieruchomości wchodzących w skład majątku wspólnego, faktury dotyczące zakupu ruchomości),
– faktury dotyczące poczynionych nakładów (z majątku osobistego na rzecz majątku wspólnego, jak i z majątku wspólnego na rzecz majątków osobistych małżonków)

c) sprawy spadkowe:

– odpis postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku,
– ewentualnie oświadczenia o odrzuceniu spadku,
– dokumenty wykazujące skład majątku spadkowego

d) sprawy windykacyjne:

– wszelkie umowy i faktury,
– potwierdzenia dokonanych wpłat,
– wszelka korespondencja z dłużnikiem/wierzycielem,
– wszelka korespondencja od komornika – w przypadku postępowania egzekucyjnego,
– wyrok lub nakaz zapłaty wydany przez sąd – w przypadku postępowania sądowego

e) sprawy medyczne:

– dokumentacja medyczna,
– opinie medyczne

f) sprawy dotyczące umów:

– umowa,
– załączniki do umowy,
– aneksy do umowy,
– wszelkie porozumienia związane z umową

g) sprawy dotyczące spółek:

– umowa spółki lub jej statut,
– odpis informacji z KRS,
– sprawozdania finansowe

Pamiętaj, że są to tylko przykładowe dokumenty. Podczas spotkania prawnik może poprosić Cię o przedstawienie jeszcze innych lub dodatkowych dokumentów. Jeżeli jednak umawiasz się na konsultację w którejś z ww. spraw weź ze sobą wyszczególnione dokumenty, są one bowiem niezbędne.

Staranne i rzetelne przygotowanie się do rozmowy z prawnikiem jest niezbędnym elementem owocnej i satysfakcjonującej konsultacji. Pozwoli to bowiem na efektywne wykorzystanie konsultacji i uniknięcie niepotrzebnych nieścisłości i nieporozumień.

W razie pytań lub wątpliwości, zachęcamy do kontaktu pod numerem telefonu: 91 836 99 60 lub pod adresem e-mail pisma@wites.eu. Zapraszamy!

UCHYLANIE SIĘ OD ALIMENTÓW JAKO PRZESTĘPSTWO Z ART. 209 KODEKSU KARNEGO 7

UCHYLANIE SIĘ OD ALIMENTÓW JAKO PRZESTĘPSTWO Z ART. 209 KODEKSU KARNEGO

Uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego, kojarzy się przede wszystkim z możliwością wszczęcia egzekucji komorniczej. Mało osób (a zwłaszcza dłużników alimentacyjnych) zdaje sobie jednak sprawę, iż uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego – stanowi przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności nawet do dwóch lat. 

1) Kiedy dochodzi do popełnienia przestępstwa niealimentacji?

Podstawą odpowiedzialności za uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego – stanowi przepis art. 209 § 1 kk

art. 209 § 1 kk

Kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

 

Mając na uwadze powyższy przepis, podkreślenia wymaga, iż aby w ogóle mówić o pociągnięciu dłużnika alimentacyjnego do odpowiedzialności karnej, obowiązek alimentacyjny musi mieć swoje źródło. Oznacza to, iż konieczne jest stwierdzenie, że sprawca był zobowiązany do wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości:

– orzeczeniem sądowym,
– ugodą sądową zawartą przed sądem albo innym organem,
– inną umową

 

Kolejną przesłanką pociągnięcia dłużnika do odpowiedzialności karnej jest zaległość. Jak stanowi ww. przepis – łączna wysokość powstałych wskutek uchylania się od alimentacji zaległości musi stanowić równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli świadczenia alimentacyjne nie są okresowe jeżeli opóźnienie wynosi co najmniej 3 miesiące.

Idąc dalej, kiedy będziemy mieć do czynienia z uchylaniem się? Czy w każdym wypadku sytuacja nieuregulowania świadczeń alimentacyjnych w terminie będzie kwalifikowane jako uchylanie się? Otóż nie, jak przyjmuje się w orzecznictwie uchylenie się od obowiązku łożenia na utrzymanie osoby uprawnionej do alimentacji zachodzi wtedy, gdy zobowiązany mając obiektywną możliwość wykonania tego obowiązku nie dopełni go ze złej woli (uchw. SN z 9.6.1976 r., VI KZP 13/75).

 

Co jednak w przypadku, gdy zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych wywiązuje się z obowiązku – jednak w niepełnym wymiarze? Czy taką sytuację również będzie można zakwalifikować jako uchylanie się od przedmiotowego obowiązku?  Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach przesyłanie przez oskarżoną kwot niższych od zasądzonych z uwagi na konieczność równoczesnego zapewnienia utrzymania siebie i dziecka pochodzącego z innego związku nie może być uznane za uchylanie się od spełnienia obowiązku alimentacyjnego (wyr. SA w Katowicach z 13.1.2005 r., II AKa 455/04, KZS 2005, Nr 8, poz. 118).

 

2) Zaostrzenie odpowiedzialności karnej 

W kolejnym przepisie art. 209 ustawodawca przewidział kwalifikowany typ omawianego przestępstwa (sytuację, w której dochodzi do zaostrzenia odpowiedzialności karnej)

art. 209 § 1a kk

Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

 

W tym przypadku ustawodawca przewidział zaostrzoną odpowiedzialność karną w postaci podwyższenia okresu pozbawienia wolności z roku do lat 2. Z odpowiedzialnością karną w takim kształcie, będziemy mieć do czynienia w sytuacji, gdy sprawca poprzez uchylanie się od alimentacji naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb życiowych.

 

W orzecznictwie zwraca się uwagę, że zakres podstawowych potrzeb życiowych nie jest pojęciem stałym i niezmiennym, lecz zależy od konkretnych warunków społeczno-ekonomicznych i stanu świadomości społecznej na danym etapie rozwoju społeczeństwa. Im wyższy jest stopień tego rozwoju oraz przeciętny poziom życia obywateli, tym większe i bardziej różnorodne są potrzeby uznawane powszechnie za podstawowe. W szczególności staje się niezbędne nie tylko zabezpieczenie każdemu człowiekowi minimum egzystencji w postaci środków przeznaczonych na jego utrzymanie: żywności, odzieży, mieszkania itp., ale również  „odpowiednio do wieku” zapewnienie mu niezbędnego wykształcenia i przygotowania zawodowego, a także możliwości korzystania z dóbr kulturalnych (R.A. Stefański (red.), Kodeks karny. Komentarz. Wyd. 6, Warszawa 2023).

 

3) Tryb ścigania przestępstwa niealimentacji

Idąc dalej, w jaki sposób i na jakiej podstawie dochodzi do wszczęcia ścigania wobec osoby uchylającej się od świadczeń alimentacyjnych? Otóż, ściganie przestępstwa niealimentacji może nastąpić:

1) na wniosek pokrzywdzonego,
2) na wniosek organu pomocy społecznej,
3) na wniosek organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego

Jednakże ustawodawca przewidział również rozpoczęcie ścigania z urzędu. Dochodzi do tego w sytuacji, gdy pokrzywdzonemu przyznano świadczenie rodzinne albo pieniężne, które jest mu wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów.

 

4) Jak uchylić się od odpowiedzialności karnej?

Wskazać należy, iż ustawodawca przewidział możliwość uchylenia się sprawcy od odpowiedzialności karnej za popełnienie przedmiotowego przestępstwa. Kiedy więc dłużnik alimentacyjny nie będzie podlegał karze? Kiedy nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego, uiści w całości zaległe alimenty. Zaznaczenia jednak wymaga, iż możliwość tą ustawodawca przewidział tylko wobec sprawcy przestępstwa niealimentacji w podstawowym typie (nie będzie miało więc to zastosowania, gdy sprawca poprzez uchylanie się od alimentacji naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb życiowych).

 

5) Możliwość odstąpienia przez sąd od wymierzenia kary

Skoro więc ustawodawca przewidział możliwość uchylenia się od odpowiedzialności karnej sprawcy przestępstwa niealimentacji w typie podstawowym – czy istnieje taka sama możliwość wobec sprawcy przestępstwa w typie kwalifikowanym? Otóż tak.

Ustawodawca przewidział bowiem możliwość odstąpienia przez sąd od wymierzenia kary wobec sprawcy, który poprzez uchylanie się od alimentacji naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb życiowych – gdy ten, nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty, chyba że wina i społeczna szkodliwość czynu przemawiają przeciwko odstąpieniu od wymierzenia kary. Kwestia winy i społecznej szkodliwości czynu pozostają przy tym do wyłącznego uznania Sądu.

 

6) Podsumowanie

Mając na uwadze powyższe warto wiedzieć jakie są prawne możliwości dyscyplinowania potencjalnych dłużników alimentacyjnych oraz, że nie ograniczają się one jedynie do postępowania egzekucyjnego. Jest to cenna wiedza zarówno dla osób uprawnionych, jak i zobowiązanych. Często bowiem zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych, którzy uchylają się od spełnienia ciążącego na nich obowiązku nie zdają sobie sprawy, iż ich działanie może wypełniać znamiona przestępstwa niealimentacji. Z kolei uprawnieni do świadczeń alimentacyjnych nie mają wiedzy jakie kroki mogą w takiej sytuacji podjąć.

 

Przypominamy, iż nasza Kancelaria Adwokata i Radcy Prawnego w Stargardzie zajmuje się zarówno sprawami rodzinnymi, jak i karnymi. W razie pytań lub wątpliwości, zachęcamy do kontaktu pod numerem telefonu: 91 836 99 60 lub pod adresem e-mail pisma@wites.eu. Zapraszamy!

ODRZUCENIE SPADKU - CO MUSISZ WIEDZIEĆ? 8

ODRZUCENIE SPADKU – CO MUSISZ WIEDZIEĆ?

1) Na czym polega odrzucenie spadku?

Nie każdy spadek wiąże się z przysporzeniem. Niejednokrotnie bowiem w skład spadku wchodzą długi, których potencjalni spadkobiercy nie chcą dziedziczyć. W takim przypadku najlepszym wyjściem z ww. sytuacji jest odrzucenie spadku.

Czym jest odrzucenie spadku? Jest to oświadczenie woli osoby powołanej do spadku, z którego wynika, iż spadkobierca nie chce dziedziczyć spadku.

 

2) jak odrzucić spadek?

Jak wskazuje treść art. 640 kodeksu postępowania cywilnego oświadczenie o prostym  przyjęciu spadku lub z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku może być złożone przed notariuszem lub w sądzie. Notariusz lub sąd prześle niezwłocznie oświadczenie, wraz z załącznikami, do sądu spadku. Wskazany przepis przewiduje również, iż ww. oświadczenia mogą być składane także w sądzie spadku w toku postępowania o stwierdzenie praw do spadku.

Wskazania również wymaga, iż oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być także złożone przez pełnomocnika, przy czym pełnomocnictwo powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym. Pełnomocnictwo takie ma charakter szczególny i powinno zawierać określenie osoby spadkodawcy oraz upoważnienie do ściśle określonego sposobu przyjęcia spadku (wprost, z dobrodziejstwem inwentarza) lub do jego odrzucenia.

 

3) odrzucenie spadku u notariusza

Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku u notariusza niewątpliwie jest szybszym i prostszym sposobem niż dokonywanie tej czynności w sądzie. Notariusz jest umocowany do odbioru takiego świadczenia na podstawie art. 79 pkt 4 i 8 ustawy prawo o notariacie, zgodnie z którym – notariusz spisuje protokoły, a także na żądanie strony sporządza projekty aktów, oświadczeń i innych dokumentów. Decydując się jednak na ten sposób, należy pamiętać o dokumentach, w które należy się zaopatrzyć przed wizytą u notariusza, a będą to:

– dowód osobisty osoby, która chce odrzucić spadek (lub inny dokument stwierdzający tożsamość),
– odpis skrócony/zupełny aktu zgonu spadkodawcy,
– informacja dotycząca kręgu spadkobierców ustawowych lub testamentowych.

Wybór notariusza, u którego złożone zostanie oświadczenie o odrzuceniu spadku należy do spadkobiercy. Jeżeli dysponujemy wszystkimi wymaganymi dokumentami/informacjami notariusz sporządza akt notarialny, pod którym zrzekający się musi złożyć podpis.

 

4) odrzucenie spadku w sądzie

Drugim sposobem umożliwiającym odrzucenie spadku jest dokonanie tej czynności w sądzie. W pierwszej kolejności należy złożyć w sądzie wniosek o odebranie ustnego oświadczenia o odrzuceniu spadku. Wskazania w tym miejscu wymaga, iż w tym przypadku nie można dokonać samowolnego wyboru sądu, w którym zamierzamy złożyć przedmiotowy wniosek. W takiej sytuacji bowiem – właściwym jest sąd rejonowy, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu spadkobiercy. Jednakże jeżeli oświadczenie o odrzuceniu spadku zostanie złożone w sądzie rejonowym niebędącym sądem spadku albo przed notariuszem, sąd przesyła je niezwłocznie wraz z załącznikami do sądu spadku. O jakich kwestiach musimy pamiętać decydując się na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przed sądem?

 

– o należytym opłaceniu przedmiotowego wniosku. Zgodnie z treścią art. 49 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – od wniosku o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku pobiera się opłatę stałą w kwocie 100 zł. 

 

– o elementach, które powinny znaleźć się w każdym oświadczeniu o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, a mianowicie:

1) imię i nazwisko spadkodawcy, datę i miejsce jego śmierci oraz miejsce jego ostatniego zamieszkania,
2) tytuł powołania do spadku,
3) treść złożonego oświadczenia,
4)wymienienie wszelkich wiadomych składającemu oświadczenie osób należących do kręgu spadkobierców ustawowych, jak również wszelkich testamentów chociażby składający oświadczenie uważał je za nieważne, oraz danych dotyczących treści i miejsca przechowania testamentów. Wskazania jednak wymaga, iż nieznajomość tych danych przez składającego nie stanowi przeszkody do złożenia oświadczenia spadkowego, należy jednak okoliczność tę zaznaczyć.
5) wypis aktu zgonu  spadkodawcy albo prawomocne orzeczenie sądowe o uznaniu za zmarłego lub o stwierdzeniu zgonu, jeżeli dowody te nie zostały już poprzednio złożone.

 

Kolejnym etapem po złożeniu wniosku w sądzie jest wyznaczenie przez sąd terminu posiedzenia i wezwanie wnioskodawcy do ustnego złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku.

 

5) termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku

Zgodnie z art. 1015 kodeksu cywilnego – oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku –  może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w tym terminie – jest jednoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Jak przyjmuje się w doktrynie pod pojęciem dowiedzenia się o tytule powołania należy rozumieć powzięcie wiedzy o stanie faktycznym, z którego wynika powołanie spadkobiercy do spadku. Podstawowymi elementami tego stanu są: powzięcie przez spadkobiercę wiadomości o śmierci spadkodawcy oraz pozytywna wiadomość o faktach, z których wynika jego powołanie do spadku (np. wiedza o stosunku rodzinnym między spadkodawcą a spadkobiercą, która uzasadnia powołanie go do spadku, lub wiedza o treści testamentu, z którego takie powołanie wynika; por. Gwiazdomorski, Prawo spadkowe, 1990,s. 145). Sama więc wiedza o śmierci spadkodawcy i otwarciu spadku nie jest wystarczająca do rozpoczęcia dla danej osoby biegu terminu z art. 1015 § 1 KC (por. K. Żok, w: Gutowski, Komentarz, t. III, 2022, art. 1015)

6) skutki złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku

Idąc dalej – jakie są skutki oświadczenia o odrzuceniu spadku? Z czym wiąże się złożenie przez spadkobiercę tego oświadczenia?

Przede wszystkim zaznaczenia wymaga, iż oświadczenie o odrzuceniu spadku – dotyczy całego spadku, czyli zarówno wchodzących w jego skład pasywów, jak i aktywów. Spadkobierca, który złożył przedmiotowe oświadczenie zostaje wyłączony od dziedziczenia tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Wiąże się to z tym, że w jego miejsce wstępują jego dzieci lub wnuki (zstępni). Może się to również wiązać ze zwiększeniem udziałów pozostałych spadkobierców spadku, albo do dojścia do dziedziczenia osób powołanych w dalszej kolejności.

– Innym skutkiem będzie na przykład utrata możliwości występowania z roszczeniami zależnymi od posiadania statusu spadkobiercy.

– Odrzucenie spadku powoduje również utratę możliwości występowania z roszczeniem o zachowek.

 

Zanim więc zdecydujesz się na odrzucenie spadku warto wiedzieć – jakie sposoby na jego skuteczne dokonanie przewiduje prawo, jak skutecznie złożyć przedmiotowe oświadczenie, w jakim terminie należy tego dokonać oraz z jakimi konsekwencjami prawnymi się to wiąże.

 

Przypominamy, iż nasza Kancelaria specjalizuje się również w prawie spadkowym. Jeśli masz pytania lub wątpliwości zapraszamy do kontaktu:

pod numerem telefonu: 91 836 99 60
pod adresem e-mail: pisma@wites.eu.

PRZESŁANKI I SKUTKI ORZECZENIA SEPARACJI 9

PRZESŁANKI I SKUTKI ORZECZENIA SEPARACJI

Separacja faktyczna jest instytucją prawa rodzinnego, która w swojej istocie jest bardzo zbliżona do rozwodu (choć nie jest instytucją tożsamą!). Pojęcie separacji jest znane w ustawodawstwach wielu państw, między innymi Francji, Belgii, Szwajcarii oraz Włochach.

Chcąc zdefiniować pojęcie separacji można przyjąć, iż jest to instytucja polegająca na zniesieniu (z reguły w drodze orzeczenia sądowego) praw i obowiązków wynikających z małżeństwa. W zakresie majątkowym separacja wywołuje zwykle skutki takie same jak rozwód. Różnica polega jednak na tym, że wskutek orzeczenia separacji zostaje zachowany węzeł małżeński. W czasie trwania separacji żaden z małżonków nie może zawrzeć ponownego małżeństwa. Przy charakteryzowaniu omawianej instytucji warto również zaznaczyć, iż wyróżniamy separację faktyczną oraz sądową. Separacja sądowa powstaje na mocy orzeczenia sądu. Z kolei separacja faktyczna jest następstwem decyzji jednego albo obojga małżonków.

1. Przesłanki orzeczenia separacji

Jak stanowi treść art. 611 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego  „jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać żeby Sąd orzekł separację”.

Powyższy przepis przewiduje więc pozytywną przesłankę dla możliwości orzeczenia przez Sąd separacji, którą jest zupełny rozkład pożycia. Oznacza to, iż ustawodawca zawęził w tym przypadku katalog przesłanek w porównaniu do orzeczenia rozwodu. W przypadku orzeczenia rozwodu wymagane jest bowiem wystąpienie dwóch przesłanek – zupełności i trwałości rozkładu pożycia (więcej o przesłankach orzeczenia rozwodu przeczytasz tu:
https://wites.eu/przeslanki-orzeczenie-rozwodu-co-musisz-wiedziec-przed-zlozeniem-pozwu-o-rozwod). To z kolei wskazuje, iż ustawodawca doprowadził do złagodzenia (w porównaniu do rozwodu) przesłanek separacji.

zupełnością rozkładu pożycia będziemy mieć do czynienia gdy wszystkie więzy łączące małżonków (zarówno duchowe, fizyczne, jak i gospodarcze) uległy zerwaniu. Jednakże dopuszcza się, iż z zupełnością rozkładu pożycia małżeńskiego będziemy mieć także do czynienia w przypadku niepełnego zaniku konkretnej więzi. Przesłanka zupełności rozkładu pożycia będzie zrealizowana pomimo zachowania niektórych elementów więzi np. w wyniku wspólnego zamieszkiwania.

2. Orzeczenie separacji na zgodne żądanie małżonków

Z kolei treść art. 611 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przewiduje kolejną możliwość orzeczenia separacji wskazując, iż jeżeli małżonkowie nie posiadają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może orzec separację na podstawie zgodnego żądania małżonków.

Oznacza to, iż w ww. przypadku ustawodawca przewiduje dwie przesłanki umożliwiające orzeczenie separacji między małżonkami – pierwszą z nich jest nieposiadanie przez strony małoletnich dzieci, zaś drugą – zgodne żądanie małżonków. Obie przedstawione przesłanki muszą w  tym wypadku wystąpić łącznie. Jednakże mimo iż wprost w przepisie nie jest to wyrażone również i w tym wypadku koniecznym aspektem jest ustalenie, czy pomiędzy małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia. W sytuacji bowiem, gdy Sąd w trakcie postępowania ustali, że zupełny rozkład pożycia nie nastąpił odmówi orzeczenia separacji nawet mimo spełnienia dwóch ww. przesłanek.

W tym przypadku warto również podnieść, iż Sąd powinien odmówić orzeczenia separacji również w sytuacji, gdy orzeczenie między małżonkami separacji jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Wskazania wymaga również, iż zgodne żądanie małżonków musi istnieć w momencie wydania przez sąd orzeczenia. W przypadku bowiem niewyrażenia zgody przez jednego z małżonków albo jej cofnięcia postępowanie umarza się.

Oznacza to, iż do negatywnych przesłanek orzeczenia separacji (tj. czynników z uwagi na które Sąd odmówi jej orzeczenia) zaliczamy:

1) dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków,
2) sprzeczność separacji z zasadami współżycia społecznego

Ustalanie wpływu separacji na dobro wspólnych małoletnich dzieci Sąd każdorazowo rozstrzyga indywidualnie w konkretnej sprawie i biorąc pod uwagę konkretne okoliczności. Z kolei ze sprzecznością orzeczenia separacji z zasadami współżycia społecznego będziemy mieć do czynienia np. w sytuacji gdy jeden z małżonków jest obłożnie chory lub niepełnosprawny i potrzebuje w związku z tym wsparcia i pomocy.

 

3. Separacja a rozwód

Mając na uwadze powyższe rozważania podkreślenia raz jeszcze wymaga, iż rozwód i separacja stanowią instytucje niezależne. Co jednak w przypadku rozbieżności stanowisk małżonków ? gdy jeden żąda orzeczenia rozwodu, zaś drugi separacji? W takim przypadku Sąd (przy uznaniu, iż doszło do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia) orzeknie rozwód. Z kolei w sytuacji, gdy żądanie rozwodu (np. z powodu braku przesłanek do jego orzeczenia) jest niezasadne, sąd orzeka separację.

 

4. Skutki separacji

Przechodząc dalej jakie skutki niesie za sobą orzeczenie separacji między małżonkami? Co do zasady, orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód. Zasadnicza różnica w skutkach obu instytucji sprowadza się do tego, że małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć kolejnego małżeństwa. Do innych skutków separacji zaliczać będziemy:

– w jej następstwie powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa (o ile oczywiście taka rozdzielność już między małżonkami nie istniała np. na mocy umowy). Dotyczyć to będzie zarówno wypadku, w którym przed powstaniem separacji sądowej między małżonkami istniał ustrój wspólności ustawowej, jak i umownej ,
– możliwość dochodzenia alimentów od byłego małżonka  na podstawie art. 60 KRO (z wyłączeniem § 3) (więcej o alimentach od byłego małżonka tutaj: https://wites.eu/alimenty-od-bylego-malzonka-kiedy-przysluguja),
– małżonkowie pozostający w separacji nie mogą domagać się „w trybie uproszczonym” powrotu do dotychczasowego nazwiska, które nosili przed zawarciem związku małżeńskiego,
– po orzeczeniu separacji małżonkowie pozbawieni są możliwości przysposobienia wspólnego,
– wyłączenie możliwości powołania separowanego małżonka spadkodawcy do dziedziczenia z ustawy.

 

Przypominamy, iż nasza Kancelaria specjalizuje się w prawie rodzinnych i posiada wieloletnie doświadczenie w postępowaniach rozwodowych. W razie pytań – zachęcamy od kontaktu:

pod numerem telefonu: 91 836 99 60

lub

pod adresem e-mail pisma@wites.eu

ALIMENTY OD BYŁEGO MAŁŻONKA - KIEDY PRZYSŁUGUJĄ? 10

ALIMENTY OD BYŁEGO MAŁŻONKA – KIEDY PRZYSŁUGUJĄ?

Obowiązek alimentacyjny w pierwszej kolejności kojarzy nam się z obowiązkiem świadczenia ustalonej (lub zasądzonej) kwoty pieniężnej na rzecz dziecka – w wyniku orzeczenia rozwodu między rodzicami i ustalenia miejsca zamieszkania dziecka przy jednym z nich. Wskazania jednak wymaga, iż w polskim prawie istnieje możliwość zasądzenia alimentów również względem byłego małżonka. W ramach dzisiejszego artykułu, pochylimy się nad szczegółami związanymi z taką sytuacją.

1. Alimenty na rzecz byłego małżonka przy rozwodzie bez orzekania o winie

Należy odróżnić dwie sytuacje, w których możliwe jest orzeczenie obowiązku alimentacyjnego względem byłego małżonka. Pierwsza z nich – dotyczy przypadku, gdy żądania zasądzenia alimentów żąda małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Stanowi o tym wprost art. 60 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym:

Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Oznacza to, iż możliwość wystosowania żądania w przedmiocie zasądzenia alimentów od byłego małżonka aktualizuje się przy spełnieniu łącznie dwóch przesłanek:

1) brak uznania wyłącznej winy za rozkład pożycia,

2) bycie w niedostatku

O ile kwestia winy za rozkład pożycia nie stanowi większych problemów interpretacyjnych (szerzej na ten temat tutaj: https://wites.eu/rozwod-z-wylacznej-winy-jednego-z-malzonkow/), to jednak problemy takie stwarza kwestia niedostatku. Za niedostatek uważać będziemy sytuacje, w której nie jesteśmy w stanie samodzielnie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 grudnia 2021 r. Pod pojęciem niedostatku rozumie się sytuację, kiedy uzyskane środki nie wystarczają na pełne zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Przy czym małżonek domagający się alimentów winien w pełni wykorzystać wszystkie możliwości w celu uzyskania dochodów niezbędnych do zaspokojenia usprawiedliwionych własnych potrzeb (wyrok SN z dnia 14 grudnia 2021 r., sygn. akt II USKP 84/21). 

Z kolei Sąd Apelacyjny w Poznaniu podniósł, iż pojęcie „niedostatku” nie zostało zdefiniowane na gruncie KRO, jednak pewną wskazówkę interpretacyjną w tym zakresie zawiera art. 135 § 1 KRO. Z jego brzmienia można wnosić, iż w niedostatku znajduje się ten, kto nie może w pełni własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części; a usprawiedliwione potrzeby to takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunki bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 czerwca 2016 r., sygn. akt III Aua 612/16) 

Wskazania wymaga, iż stan niedostatku nie musi istnieć w chwili orzeczenia rozwodu. Wystarczające do wystosowania żądania alimentów od byłego małżonka jest wystąpienie stanu niedostatku również po upływie pewnego czasu od orzeczenia rozwodu.

Jakie mogą być przyczyny powstania niedostatku?

niemożność podjęcia pracy zarobkowej z powodu konieczności sprawowania opieki nad małymi dziećmi,

brak odpowiednich kwalifikacji zawodowych do wykonywania pracy odpowiedniej do wieku oraz stanu zdrowia,

stan zdrowia niepozwalający na podjęcie pracy,

Odnosząc się kwestii braku odpowiednich kwalifikacji zawodowych do podjęcia odpowiedniego rodzaju zatrudnienia ma to znaczenie tym bardziej, gdy uprawniony do alimentów małżonek w ramach podziału obowiązków w małżeństwie zajmował się wychowywaniem dzieci lub gospodarstwem domowym.

Idąc dalej – w jakiej wysokości Sąd może zasądzić alimenty na rzecz drugiego małżonka? Ma to charakter zindywidualizowany i uzależniony od potrzeb uprawnionego małżonka, a także możliwości zarobkowych zobowiązanego. Oznacza to, iż Sąd każdorazowo bada zarówno sytuację majątkową uprawnionego, jak i jego możliwości zarobkowe. 

2. Alimenty na rzecz byłego małżonka przy rozwodzie z orzeczeniem o winie.

Druga sytuacja, w której ustawodawca przewidział możliwość zasądzenia alimentów na rzecz byłego małżonka, została przewidziana w art. 60 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym:

Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Oznacza to, iż możliwość wystosowania żądania w przedmiocie zasądzenia alimentów od byłego małżonka aktualizuje się w tym przypadku przy spełnieniu łącznie dwóch przesłanek:

1) uznanie drugiego małżonka za wyłącznie winnego rozkładu pożycia,

2) istotne pogorszenie (wskutek orzeczenia rozwodu) sytuacji materialnej małżonka niewinnego.

Jak jednak ustalić/zweryfikować – czy wskutek orzeczonego rozwodu doszło do pogorszenia sytuacji małżonka niewinnego? Dokonuje się tego poprzez porównanie sytuacji, w jakiej niewinny małżonek znalazł się po orzeczeniu rozwodu z sytuacją, w jakiej znajdowałby się, gdyby rozwodu nie orzeczono i gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo.

Jak wskazał Sąd Najwyższy „Przy ocenie, czy nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego (art. 60 § 2 KRO), należy brać pod uwagę warunki materialne tego małżonka, jakie miałby, gdyby drugi z małżonków spełniał należycie swoje obowiązki i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1980 r., sygn. akt III CRN 222/80).

W dalszej kolejności wskazania wymaga, iż obowiązek alimentacyjny orzeczony w ww. sytuacji – nie sięga tak daleko, by zapewnić drugiemu małżonkowi równą stopę życiową. Ustawodawca posłużył się bowiem sformułowaniem „przyczyniać się w odpowiednim zakresie”. Wysokość obowiązku alimentacyjnego mieścić się więc powinien pomiędzy tym, aby uchronić drugiego małżonka od niedostatku, a zrównaniem stopy życiowej obojga małżonków. Jak bowiem wskazał Sąd Najwyższy rozpatrując kwestię wysokości obowiązku alimentacyjnego „przyjęte uregulowanie nie daje wprawdzie małżonkowi niewinnemu prawa do równej stopy życiowej z małżonkiem zobowiązanym, lecz małżonek niewinny ma prawo do bardziej dostatniego poziomu życia, aniżeli tylko zaspokajanie usprawiedliwionych potrzeb. Pojęcie stopy życiowej stanowi element, który przy określeniu usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego trzeba także brać pod uwagę” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1980 r., sygn. akt III CRN 222/80).

W jakiej wysokości Sąd może zasądzić alimenty na rzecz drugiego małżonka w tej sytuacji? Podobnie jak w pierwszym przypadku – ma to charakter zindywidualizowany i uzależniony możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego.

3. Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego

Skoro wiemy już – w jakich przypadkach alimenty od byłego małżonka w ogóle przysługują, zasadne jest pochylenie się również nad kwestią związaną z czasowym zakresem tego obowiązku. Nie jest on bowiem dożywotni. Oprócz ogólnych przypadków wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego tj. śmierć uprawnionego lub zobowiązanego ustawodawca w treści art. 60 § 3 przewidział dwie możliwości wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego względem byłego małżonka.

1) Po pierwsze – w razie zawarcia nowego małżeństwa. Zawarcie przez rozwiedzionego małżonka nowego małżeństwa powoduje zgodnie z dyspozycją art. 60 § 3 KRO wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego drugiego małżonka, nie wyłączając obowiązku małżonka uznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Natomiast zawarcie przez rozwiedzionego małżonka nowego małżeństwa nie uchyla, samo przez się, jego obowiązku alimentacyjnego względem drugiego rozwiedzionego małżonka, który nie zawarł nowego małżeństwa, chociaż – stosownie do okoliczności – może mieć wpływ na zakres tego obowiązku.

2) Po drugie – gdy zobowiązanym jest małżonek, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia po upływie 5 lat od orzeczenia rozwodu. W tym jednak przypadku Sąd na żądanie uprawnionego może przedłużyć ten termin. Ponadto powyższy termin może zostać również przedłużony umownie w drodze umowy między stronami.

Przypominamy, iż nasza Kancelaria specjalizuje się w prawie rodzinnych i posiada wieloletnie doświadczenie w postępowaniach rozwodowych. W razie pytań zachęcamy od kontaktu: 

pod numerem telefonu: 91 836 99 60

lub

pod adresem e-mail pisma@wites.eu.