Z chwilą zawarcia małżeństwa pomiędzy małżonkami z mocy ustawy powstaje ustrój wspólności majątkowej, który ma kluczowe znaczenie dla sytuacji majątkowej każdego z nich. W skład powstałego na skutek zawartego małżeństwa majątku wspólnego wchodzą przedmioty majątkowe nabyte w czasie jego trwania przez oboje małżonków, ale również przedmioty majątkowe nabyte przez każdego z nich osobno. Nie oznacza to jednak, iż z chwilą zawarcia małżeństwa wszystkie nabyte przedmioty majątkowe objęte są ww. wspólnością. Na skutek zawarcia małżeństwa wyodrębniają się bowiem trzy majątki majątek wspólny oraz odrębne majątki każdego z małżonków. W skład majątku wspólnego wchodzą przedmioty, którymi może dysponować każdy z małżonków. Oznacza to, iż zawierając związek małżeński żaden z małżonków nie traci automatycznie możliwości posiadania majątku osobistego. Niemniej jednak, powstanie małżeńskiej wspólności majątkowej istotnie tę możliwość ogranicza.

Jakie przedmioty wchodzą w skład majątku wspólnego?

Wyszczególnienie składników majątkowych objętych majątkiem wspólnym małżonków ustawodawca zawarł w art. 31 § 2 ustawy z dnia 25 lutego 964 r. – kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 2020, poz. 1359). Zgodnie z powyższą regulacją do majątku wspólnego małżonków należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 300, z późn. zm).

Odnosząc się do pobranych wynagrodzeń za pracę i dochodów z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, w grę wchodzą tu nie tylko świadczenia o charakterze pieniężnym, ale również wszystkie świadczenia o charakterze materialnym, powiązane ze stosunkiem pracy jak np. ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, czy uzyskane na podstawie przepisów prawa pracy odszkodowania, odprawy, diety itd. Co więcej, pobrane wynagrodzenia za pracę obejmuje każde wynagrodzenie, niezależenie od podstawy zatrudnienia. Podkreślenia jednak wymaga, że w przypadku wynagrodzenia o pracę w skład wspólności majątkowej wchodzi wynagrodzeni już pobrane, a nie wierzytelność o jego wypłatę. Oprócz tego, w zakresie pobranego wynagrodzenia mieszczą się również świadczenia wynikające z emerytury lub renty, a także dochody z prowadzonej działalności gospodarczej.

Z kolei pod pojęciem dochodów z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków rozumiemy wszelkiego rodzaju pożytki w tym pożytki naturalne oraz cywilne. Przy czym chodzi tu o czysty dochód. Zgodnie ze stanowiskiem SN (post. z 25.01.1977 r., III CRN 324/76, OSPiKA 1978, Nr 3, poz. 51) „przepis art. 32 § 2 pkt 2 KRO, stwierdzający, że dochody z majątku odrębnego małżonka stanowią dorobek małżonków, ma na myśli czysty dochód, tj. przychód po odjęciu z niego koniecznych wydatków na osiągnięcie tego przychodu, a m.in. obciążeń publicznoprawnych”. Gwoli przykładu wskazać tu można dochód uzyskiwany z tytułu wynajmu mieszkania, który będzie wchodził w skład majątku wspólnego niezależnie od tego, czy nieruchomość należy tylko do jednego z małżonków, czy też do obojga z nich.

Inne przedmioty objęte wspólnością majątkową

Oprócz ww. przedmiotów majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego wskazać można również inne, do których należą np. prawo najmu, akcje i udziały w spółkach, spółdzielcze prawo do lokalu, prawo własności nieruchomości lub rzeczy ruchomych. Innym przykładem wskazanym przez ustawodawcę są uregulowane w treści art. 34 KRO przedmioty zwykłego urządzenia domowego, do których zalicza się rzeczy ruchome, pozostające na wyposażeniu mieszkania czy domu, w szczególności meble, obrusy, sprzęt RTV itd. Jednakże warunkiem ich przynależności do majątku wspólnego jest to, by służyły one do użytku obojga małżonków. Oznacza to, iż do ww. przedmiotów nie należą rzeczy ruchome, które służą tylko jednemu z małżonków np. sprzęt sportowy czy przedmioty kolekcjonerskie.

Kiedy wspólność majątkowa nie powstaje?

Zaznaczyć trzeba, iż nie zawsze na skutek zawarcia małżeństwa dochodzi do powstania ustawowej wspólności majątkowej. Prawo rodzinne określa wyjątki od zasady ustawowej wspólności majątkowych stosunków małżeńskich, do których należą:

umowne modyfikacje majątkowych stosunków małżeńskich, czyli tzw. umowy majątkowe małżeńskie i przedmałżeńskie. Wspólność majątkowa nie powstanie m.in., gdy małżonkowie przed zawarciem małżeństwa podpiszą tzw. intercyzę czyli umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową
sądowe zniesienie wspólności majątkowych stosunków małżeńskich na skutek żądania jednego z małżonków umotywowanego ważnymi powodami;
ustanie wspólności majątkowych małżeńskich np. na skutek orzeczenia separacji.

Podsumowanie

Z uwagi na brak zamkniętego katalogu przedmiotów wchodzących w skład wspólności majątkowej ocena, do którego z majątków przynależy dany przedmiot często uzależniona jest od specyfiki konkretnej sprawy. Nie mniej jednak posiadanie świadomości, co i na jakich zasadach mieści się w zakresie majątku wspólnego często jest kluczowe i pomaga przygotować się na postępowanie o podział majątku po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami.

Przypominamy, iż nasza Kancelaria Adwokata i Radcy Prawnego w Stargardzie prowadzi postępowania rozwodowe oraz postępowania o podział majątku. W razie pytań zachęcamy do kontaktu pod numerem telefonu 91 836 99 60 lub pod adresem email kancelaria@wites.eu.