Tag Archive for: zachowek

NIEGODNOŚĆ DZIEDZICZENIA - CZYM JEST I JAKIE NIESIE ZA SOBĄ SKUTKI? 1

NIEGODNOŚĆ DZIEDZICZENIA – CZYM JEST I JAKIE NIESIE ZA SOBĄ SKUTKI?

Wskazania wymaga, iż w niektórych sytuacjach otrzymanie spadku po określonym spadkodawcy przez konkretną osobę – mogłoby zostać uznane za niesprawiedliwe z uwagi na określone postępowanie potencjalnego spadkobiercy. W takim właśnie przypadku ustawodawca przewidział instytucję niegodności dziedziczenia. Instytucja ta polega na wyłączeniu przez sąd od dziedziczenia spadkobiercy z uwagi na dopuszczenie się przez niego określonych czynów. Skutek przedmiotowego wyłączenia polega na tym, iż spadkobiercę traktuje się jak osobę, która nie dożyła otwarcia spadku. Jakie zatem czyny potencjalnego spadkobiercy, będą stanowić dostateczny powód niegodności dziedziczenia?

1. Katalog przesłanek niegodności dziedziczenia

Ustawodawca w treści art. 928 kodeksu cywilnego, dokonał wyszczególnienia czynów spadkobiercy, których popełnienie może warunkować uznaniem spadkobiercy za niegodnego. Co będziemy do nich zaliczać?

1. dopuszczenie się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
2. nakłonienie spadkodawcy podstępem lub groźbą do sporządzenia lub odwołania testamentu albo przeszkodzenie spadkodawcy w taki sam sposób w jego sporządzeniu lub odwołaniu,
3. umyślne ukrycie/zniszczenie/podrobienie testamentu spadkodawcy albo świadome skorzystanie z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego,
4. uporczywe uchylanie się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem lub inną umową,
5. uporczywe uchylanie się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.

 

2. Umyślne ciężkie przestępstwo przeciwko spadkodawcy

Kiedy będziemy mieć do czynienia z ciężkim przestępstwem przeciwko spadkodawcy? W pierwszej kolejności zaznaczyć należy, iż według przepisów kodeksu karnego – za przestępstwo będziemy uważać zarówno zbrodnię jak i występek. Co jednak kryje się pod definicją „ciężkiego przestępstwa” Według stanowiska wyrażonego w orzecznictwie ostateczną ocenę „ciężkości” czynu i tego czy w następstwie uzasadnia on uznanie spadkobiercy za niegodnego – należy dokonać na tle okoliczności konkretnego przypadku.

Jakie więc przykładowo przestępstwa popełnione przeciwko spadkodawcy będą uznawane jako przesłanka do uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia?

– przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu,
– przestępstwa przeciwko wolności,
– przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności,
– przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece,
– przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej.

3. Nakłonienie spadkodawcy podstępem lub groźbą do sporządzenia lub odwołania testamentu albo przeszkodzenie spadkodawcy w taki sam sposób w jego sporządzeniu lub odwołaniu

Wprowadzenie powyższej przesłanki miało na celu przede wszystkim ochronę swobody testowania spadkodawcy przed podstępem lub groźbą ze strony spadkobiercy. Oznacza to, iż nie chodzi w tym przypadku tylko o działanie samego spadkobiercy, ale również i osoby trzeciej. W doktrynie przyjmuje się, iż także działanie osoby trzeciej, która z polecenia lub na prośbę spadkobiercy podstępnie wprowadza spadkodawcę w błąd lub w inny sposób za pomocą gróźb doprowadza do sytuacji, w której spadkodawca sporządza lub odwołuje testament albo którejś z tych czynności nie dokonuje – uznawać należy jako przesłankę uznania spadkobiercy za niegodnego. Oznacza to, iż spadkobierca nie musi działać samodzielnie i w sposób bezpośredni by uznać go za niegodnego dziedziczenia.

Ponadto w doktrynie wyrażany jest także pogląd, zgodnie z którym podstępne nakłonienie spadkodawcy przez spadkobiercę do sporządzenia testamentu stanowi podstawę do orzeczenia o niegodności dziedziczenia tego spadkobiercy nawet w sytuacji, gdy testament jest nieważny (np. z uwagi na niedochowanie warunków związanych z jego sporządzaniem).

4. Umyślne ukrycie/zniszczenie/podrobienie testamentu spadkodawcy albo świadome skorzystanie z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego

W tym przypadku o istnieniu przedmiotowej przesłanki decyduje intencja działania spadkobiercy. W tej sytuacji obojętne jest to, czy spadkobierca odniesie korzyść ze swojego działania, czy też korzyść ta przeznaczona jest innej osobie.

– Z umyślnym ukryciem testamentu będziemy mieć do czynienia w sytuacji, gdy spadkobierca umyślnie zmieni miejsce przechowywania testamentu, ale również gdy działa w taki sposób, że nie ujawnia miejsca, w którym się on znajduje wobec osób trzecich.

– Z umyślnym zniszczeniem z kolei będziemy mieć do czynienia gdy spadkobierca podejmie takie działania względem dokumentu, które uniemożliwią odtworzenie jego treści.

– Z podrobieniem testamentu mamy do czynienia w przypadku, gdy dokument ten zostanie sporządzony przez inną osobę niż testator i w okolicznościach stwarzających pozory, że dokument pochodzi od niego.

– Przerobienie testamentu polega na wprowadzeniu przez osobę (niebędącą testatorem) zmian w treści dokumentu, który został sporządzony przez testatora.

– Z kolei świadome skorzystanie z testamentu przerobionego lub podrobionego polega na tym, ze osoba na podstawie tego testamentu uzyskuje jakąś korzyść jednocześnie zdając sobie sprawę, że testament został podrobiony lub przerobiony.

 

Podrobienie lub przerobienie testamentu musi być dokonane w celu zniweczenia woli spadkodawcy wyrażonej w tym testamencie.

5. Zmiany w zakresie przesłanek niegodności dziedziczenia od 15 listopada 2023 r.

Od 15 listopada 2023 r. ustawodawca ustawą o zmianie ustawy kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 28 lipca 2023 r. wprowadził kolejne dwie przesłanki niegodności dziedziczenia, do który zaliczać będziemy:

– uporczywe uchylanie się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem lub inną umową,

– uporczywe uchylanie się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.

 

6. Skutki uznania za niegodnego dziedziczenia

Podsumowując ww. rozważania – jakie są zatem skutki uznania danej osoby za niegodnej dziedziczenia? Otóż, taka osoba zostaje wyłączona od dziedziczenia i traktuję się ją jako osobę, która nie dożyła otwarcia spadku. Osoba taka nie ma również prawa do zachowku.

Oznacza to, że skutkiem niegodności jest pozbawienie spadkobiercy wszelkich praw do spadku.

Niegodność dziedziczenia wymaga przeprowadzenia postępowania sądowego, a sprawę o niegodność dziedziczenia może zainicjować każda osoba mająca w tym interes prawny. Z przedmiotowym powództwem można wystąpić w terminie roku od dowiedzenia się o przyczynie niegodności, jednakże nie później niż w terminie 3 lat od chwili otwarcia spadku.

 

Przypominamy, iż nasza Kancelaria zajmuje się również sprawami spadkowymi. W razie pytań lub wątpliwości serdecznie zapraszamy do kontaktu!

Pod numerem telefonu:

Pod adresem e-mail: pisma@wites.eu

ODRZUCENIE SPADKU - CO MUSISZ WIEDZIEĆ? 2

ODRZUCENIE SPADKU – CO MUSISZ WIEDZIEĆ?

1) Na czym polega odrzucenie spadku?

Nie każdy spadek wiąże się z przysporzeniem. Niejednokrotnie bowiem w skład spadku wchodzą długi, których potencjalni spadkobiercy nie chcą dziedziczyć. W takim przypadku najlepszym wyjściem z ww. sytuacji jest odrzucenie spadku.

Czym jest odrzucenie spadku? Jest to oświadczenie woli osoby powołanej do spadku, z którego wynika, iż spadkobierca nie chce dziedziczyć spadku.

 

2) jak odrzucić spadek?

Jak wskazuje treść art. 640 kodeksu postępowania cywilnego oświadczenie o prostym  przyjęciu spadku lub z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku może być złożone przed notariuszem lub w sądzie. Notariusz lub sąd prześle niezwłocznie oświadczenie, wraz z załącznikami, do sądu spadku. Wskazany przepis przewiduje również, iż ww. oświadczenia mogą być składane także w sądzie spadku w toku postępowania o stwierdzenie praw do spadku.

Wskazania również wymaga, iż oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być także złożone przez pełnomocnika, przy czym pełnomocnictwo powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym. Pełnomocnictwo takie ma charakter szczególny i powinno zawierać określenie osoby spadkodawcy oraz upoważnienie do ściśle określonego sposobu przyjęcia spadku (wprost, z dobrodziejstwem inwentarza) lub do jego odrzucenia.

 

3) odrzucenie spadku u notariusza

Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku u notariusza niewątpliwie jest szybszym i prostszym sposobem niż dokonywanie tej czynności w sądzie. Notariusz jest umocowany do odbioru takiego świadczenia na podstawie art. 79 pkt 4 i 8 ustawy prawo o notariacie, zgodnie z którym – notariusz spisuje protokoły, a także na żądanie strony sporządza projekty aktów, oświadczeń i innych dokumentów. Decydując się jednak na ten sposób, należy pamiętać o dokumentach, w które należy się zaopatrzyć przed wizytą u notariusza, a będą to:

– dowód osobisty osoby, która chce odrzucić spadek (lub inny dokument stwierdzający tożsamość),
– odpis skrócony/zupełny aktu zgonu spadkodawcy,
– informacja dotycząca kręgu spadkobierców ustawowych lub testamentowych.

Wybór notariusza, u którego złożone zostanie oświadczenie o odrzuceniu spadku należy do spadkobiercy. Jeżeli dysponujemy wszystkimi wymaganymi dokumentami/informacjami notariusz sporządza akt notarialny, pod którym zrzekający się musi złożyć podpis.

 

4) odrzucenie spadku w sądzie

Drugim sposobem umożliwiającym odrzucenie spadku jest dokonanie tej czynności w sądzie. W pierwszej kolejności należy złożyć w sądzie wniosek o odebranie ustnego oświadczenia o odrzuceniu spadku. Wskazania w tym miejscu wymaga, iż w tym przypadku nie można dokonać samowolnego wyboru sądu, w którym zamierzamy złożyć przedmiotowy wniosek. W takiej sytuacji bowiem – właściwym jest sąd rejonowy, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu spadkobiercy. Jednakże jeżeli oświadczenie o odrzuceniu spadku zostanie złożone w sądzie rejonowym niebędącym sądem spadku albo przed notariuszem, sąd przesyła je niezwłocznie wraz z załącznikami do sądu spadku. O jakich kwestiach musimy pamiętać decydując się na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przed sądem?

 

– o należytym opłaceniu przedmiotowego wniosku. Zgodnie z treścią art. 49 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – od wniosku o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku pobiera się opłatę stałą w kwocie 100 zł. 

 

– o elementach, które powinny znaleźć się w każdym oświadczeniu o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, a mianowicie:

1) imię i nazwisko spadkodawcy, datę i miejsce jego śmierci oraz miejsce jego ostatniego zamieszkania,
2) tytuł powołania do spadku,
3) treść złożonego oświadczenia,
4)wymienienie wszelkich wiadomych składającemu oświadczenie osób należących do kręgu spadkobierców ustawowych, jak również wszelkich testamentów chociażby składający oświadczenie uważał je za nieważne, oraz danych dotyczących treści i miejsca przechowania testamentów. Wskazania jednak wymaga, iż nieznajomość tych danych przez składającego nie stanowi przeszkody do złożenia oświadczenia spadkowego, należy jednak okoliczność tę zaznaczyć.
5) wypis aktu zgonu  spadkodawcy albo prawomocne orzeczenie sądowe o uznaniu za zmarłego lub o stwierdzeniu zgonu, jeżeli dowody te nie zostały już poprzednio złożone.

 

Kolejnym etapem po złożeniu wniosku w sądzie jest wyznaczenie przez sąd terminu posiedzenia i wezwanie wnioskodawcy do ustnego złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku.

 

5) termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku

Zgodnie z art. 1015 kodeksu cywilnego – oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku –  może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w tym terminie – jest jednoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Jak przyjmuje się w doktrynie pod pojęciem dowiedzenia się o tytule powołania należy rozumieć powzięcie wiedzy o stanie faktycznym, z którego wynika powołanie spadkobiercy do spadku. Podstawowymi elementami tego stanu są: powzięcie przez spadkobiercę wiadomości o śmierci spadkodawcy oraz pozytywna wiadomość o faktach, z których wynika jego powołanie do spadku (np. wiedza o stosunku rodzinnym między spadkodawcą a spadkobiercą, która uzasadnia powołanie go do spadku, lub wiedza o treści testamentu, z którego takie powołanie wynika; por. Gwiazdomorski, Prawo spadkowe, 1990,s. 145). Sama więc wiedza o śmierci spadkodawcy i otwarciu spadku nie jest wystarczająca do rozpoczęcia dla danej osoby biegu terminu z art. 1015 § 1 KC (por. K. Żok, w: Gutowski, Komentarz, t. III, 2022, art. 1015)

6) skutki złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku

Idąc dalej – jakie są skutki oświadczenia o odrzuceniu spadku? Z czym wiąże się złożenie przez spadkobiercę tego oświadczenia?

Przede wszystkim zaznaczenia wymaga, iż oświadczenie o odrzuceniu spadku – dotyczy całego spadku, czyli zarówno wchodzących w jego skład pasywów, jak i aktywów. Spadkobierca, który złożył przedmiotowe oświadczenie zostaje wyłączony od dziedziczenia tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Wiąże się to z tym, że w jego miejsce wstępują jego dzieci lub wnuki (zstępni). Może się to również wiązać ze zwiększeniem udziałów pozostałych spadkobierców spadku, albo do dojścia do dziedziczenia osób powołanych w dalszej kolejności.

– Innym skutkiem będzie na przykład utrata możliwości występowania z roszczeniami zależnymi od posiadania statusu spadkobiercy.

– Odrzucenie spadku powoduje również utratę możliwości występowania z roszczeniem o zachowek.

 

Zanim więc zdecydujesz się na odrzucenie spadku warto wiedzieć – jakie sposoby na jego skuteczne dokonanie przewiduje prawo, jak skutecznie złożyć przedmiotowe oświadczenie, w jakim terminie należy tego dokonać oraz z jakimi konsekwencjami prawnymi się to wiąże.

 

Przypominamy, iż nasza Kancelaria specjalizuje się również w prawie spadkowym. Jeśli masz pytania lub wątpliwości zapraszamy do kontaktu:

pod numerem telefonu: 91 836 99 60
pod adresem e-mail: pisma@wites.eu.

DZIEDZICZENIE USTAWOWE - CO MUSISZ WIEDZIEĆ? 3

DZIEDZICZENIE USTAWOWE – CO MUSISZ WIEDZIEĆ?

Jak wskazuje treść art. 925 kodeksu cywilnego „spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku”. Z kolei zgodnie z art. 924 kodeksu cywilnego spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.

Jakie są więc tytuły nabycia spadku?

Jak stanowi treść art. 926 § 1 kodeksu cywilnego -powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. W dzisiejszym artykule uwagę poświęcimy jednak dziedziczeniu ustawowemu.

1) CZYM JEST DZIEDZICZENIE USTAWOWE?

O ile z dziedziczeniem testamentowym nie ma większego problemu, tak dziedziczenie ustawowe i warunki, w jakich się odbywa jest często kwestią niejasną. Na wstępie warto zaznaczyć, iż z dziedziczeniem ustawowym będziemy mieć do czynienia w sytuacji – gdy spadkodawca nie pozostawił testamentu i w konsekwencji – nie wskazał potencjalnych spadkobierców. Ustawodawca przewidział również sytuację dziedziczenia ustawowego tylko co do części spadku. Z taką sytuacją będziemy mieć do czynienia, gdy spadkodawca nie powołał do tej części spadkobiercy albo, gdy którakolwiek z tych osób, które powołał do całości spadku, nie chce lub nie może być spadkobiercą.

Oznacza to, iż w przypadku gdy spadkodawca nie pozostawił testamentu – dojdzie do dziedziczenia ustawowego, regulowanego przez przepisy prawa cywilnego, które w sposób bezpośredni wskazują kto i w jakich częściach nabywa prawo do spadku w przypadku braku testamentu.

2) KATALOG SPADKOBIERCÓW USTAWOWYCH

Kogo przepisy prawa cywilnego zaliczają do kręgu spadkobierców ustawowych?

– małżonka,
– zstępnych
– wstępnych
– rodziców,
– rodzeństwo,
– zstępnych rodzeństwa spadkodawcy,
– dziadków,
– pasierbów,
– gminę,
– Skarb Państwa.

3) KOLEJNOŚĆ I WARUNKI DZIEDZICZENIA SPADKOBIERCÓW USTAWOWYCH

Jakie są warunki odnoszące się do dziedziczenia każdego z wyżej wyszczególnionych spadkobierców? O tym poniżej.

a) dziedziczenie małżonka i dzieci spadkodawcy

Dziedziczenie ww. osób reguluje art. 931 kodeksu cywilnego. Zgodnie z zapisami wskazanego przepisu w pierwszej kolejności powołane z ustawy do spadku są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek.

Jak dziedziczą małżonek i dzieci spadkodawcy? W częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi – nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

b) dziedziczenie małżonka, rodziców i rodzeństwa spadkodawcy

W przypadku, gdy spadkobierca nie posiadał zstępnych ww. warunki nie znajdują zastosowania. W takiej sytuacji powołani do spadku z ustawy są małżonek i rodzice.

Jak dziedziczą małżonek i rodzice spadkodawcy? – każdy z rodziców, które dziedziczy wraz z małżonkiem spadkodawcy dziedziczy w jednej czwartej całości spadku. Oznacza to, iż małżonek spadkodawcy dziedziczy w jednej drugiej, zaś każdy z rodziców w jednej czwartej.

Jeśli mam do czynienia z sytuacją, iż ojcostwo rodzica nie zostało ustalone udział spadkowy matki spadkodawcy, która dziedziczy wraz z małżonkiem wynosi połowę spadku.

Z kolei w sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie ani zstępnych ani nie posiadał małżonka spadek przypada jego rodzicom w częściach równych.

Natomiast jeśli mamy do czynienia z sytuacją, gdy jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku.

c) dziedziczenie rodzeństwa spadkodawcy

Z kolei rodzeństwo dziedziczy po spadkodawcy z ustawy dopiero w sytuacji, gdy jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku. W takim wypadku udział, który by mu przypadał przypada w częściach równych rodzeństwu spadkodawcy.

d) dziedziczenie zstępnych rodzeństwa

Zstępni rodzeństwa spadkodawcy będą powołani do dziedziczenia z ustawy w analogiczny sposób, jak rodzeństwo czyli w sytuacji, gdy którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku.

e) dziedziczenie dziadków spadkodawcy

Dziadkowie spadkodawcy biorąc pod uwagę ww. zestawienie niewątpliwie dziedziczą w dalszej kolejności. W jakiej więc sytuacji? Analogicznie, jak w przypadku wcześniej wymienionych spadkobierców – w przypadku braku odpowiednio zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy. W takim przypadku dziedziczą oni cały spadek w częściach równych.

Z kolei w sytuacji, gdy któryś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał przypada jego zstępnym. Z kolei w przypadku ich braku udział spadkowy dziadka, który nie dożył otwarcia spadku przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.

f) dziedziczenia pasierba

Kiedy będziemy mieć do czynienia z dziedziczeniem dzieci małżonka spadkodawcy? Będą oni powołani do spadku z ustawy w przypadku braku małżonka spadkodawcy i wyżej wyszczególnionych krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy.

W takiej sytuacji, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.

g) dziedziczenie Skarbu Państwa i gminy

w ostatniej kolejności ustawodawca przewidział dziedziczenie przez Skarb Państwa i gminę. Gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy – dziedziczy z ustawy spadek w przypadku braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy powołanych do dziedziczenia ustawy. Z kolei jeżeli miejsca zamieszkania spadkodawcy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania znajdowało się za granicą spadek przypada Skarbowi Państwa.

4) WYŁĄCZENIE MAŁŻONKA OD DZIEDZICZENIA USTAWOWEGO

Jak wynika z ww. zestawienia spadkobierców ustawowych to małżonek i dzieci mają pierwszeństwo dziedziczenia. Czy w związku z tym – małżonek może zostać wyłączony od dziedziczenia z ustawy? Otóż tak, z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku, gdy spadkodawca przed śmiercią wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy małżonka, a żądanie to było uzasadnione. Warto wiedzieć jednak, że:

– wyłączenie małżonka od dziedziczenia następuje na mocy orzeczenia Sądu,
– wyłączenia może żądać każdy z pozostałych spadkobierców powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem (termin na wytoczenie powództwa wynosi w tym przypadku 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż rok od otwarcia spadku).

 

5) DZIEDZICZĘ Z USTAWY – CO DALEJ?

Co jednak w sytuacji, gdy już wiemy, iż znajdujemy się w kręgu spadkobierców ustawowych? Jak wskazuje przepis art. 1015 kodeksu cywilnego w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedzieliśmy się do tytule swojego powołania powinniśmy złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Warto znać ten termin oraz się do niego dostosować, bowiem niezłożenie oświadczenia w ww. terminie jest jednoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza (z ograniczeniem odpowiedzialności za długi).

Z kolei następnym krokiem (gdy nie złożyliśmy oświadczenia o odrzuceniu spadku) jest złożenie wniosku o stwierdzenia nabycia spadku.

Przypominamy, iż nasza Kancelaria specjalizuje się również w prawie spadkowym. Jeśli masz pytania lub wątpliwości zapraszamy do kontaktu:

pod numerem telefonu: 91 836 99 60
pod adresem e-mail: pisma@wites.eu.

CZYM JEST WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA I CO WCHODZI W JEJ SKŁAD? 4

CZYM JEST WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA I CO WCHODZI W JEJ SKŁAD?

Z chwilą zawarcia małżeństwa pomiędzy małżonkami z mocy ustawy powstaje ustrój wspólności majątkowej, który ma kluczowe znaczenie dla sytuacji majątkowej każdego z nich. W skład powstałego na skutek zawartego małżeństwa majątku wspólnego wchodzą przedmioty majątkowe nabyte w czasie jego trwania przez oboje małżonków, ale również przedmioty majątkowe nabyte przez każdego z nich osobno. Nie oznacza to jednak, iż z chwilą zawarcia małżeństwa wszystkie nabyte przedmioty majątkowe objęte są ww. wspólnością. Na skutek zawarcia małżeństwa wyodrębniają się bowiem trzy majątki majątek wspólny oraz odrębne majątki każdego z małżonków. W skład majątku wspólnego wchodzą przedmioty, którymi może dysponować każdy z małżonków. Oznacza to, iż zawierając związek małżeński żaden z małżonków nie traci automatycznie możliwości posiadania majątku osobistego. Niemniej jednak, powstanie małżeńskiej wspólności majątkowej istotnie tę możliwość ogranicza.

Jakie przedmioty wchodzą w skład majątku wspólnego?

Wyszczególnienie składników majątkowych objętych majątkiem wspólnym małżonków ustawodawca zawarł w art. 31 § 2 ustawy z dnia 25 lutego 964 r. – kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 2020, poz. 1359). Zgodnie z powyższą regulacją do majątku wspólnego małżonków należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 300, z późn. zm).

Odnosząc się do pobranych wynagrodzeń za pracę i dochodów z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, w grę wchodzą tu nie tylko świadczenia o charakterze pieniężnym, ale również wszystkie świadczenia o charakterze materialnym, powiązane ze stosunkiem pracy jak np. ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, czy uzyskane na podstawie przepisów prawa pracy odszkodowania, odprawy, diety itd. Co więcej, pobrane wynagrodzenia za pracę obejmuje każde wynagrodzenie, niezależenie od podstawy zatrudnienia. Podkreślenia jednak wymaga, że w przypadku wynagrodzenia o pracę w skład wspólności majątkowej wchodzi wynagrodzeni już pobrane, a nie wierzytelność o jego wypłatę. Oprócz tego, w zakresie pobranego wynagrodzenia mieszczą się również świadczenia wynikające z emerytury lub renty, a także dochody z prowadzonej działalności gospodarczej.

Z kolei pod pojęciem dochodów z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków rozumiemy wszelkiego rodzaju pożytki w tym pożytki naturalne oraz cywilne. Przy czym chodzi tu o czysty dochód. Zgodnie ze stanowiskiem SN (post. z 25.01.1977 r., III CRN 324/76, OSPiKA 1978, Nr 3, poz. 51) „przepis art. 32 § 2 pkt 2 KRO, stwierdzający, że dochody z majątku odrębnego małżonka stanowią dorobek małżonków, ma na myśli czysty dochód, tj. przychód po odjęciu z niego koniecznych wydatków na osiągnięcie tego przychodu, a m.in. obciążeń publicznoprawnych”. Gwoli przykładu wskazać tu można dochód uzyskiwany z tytułu wynajmu mieszkania, który będzie wchodził w skład majątku wspólnego niezależnie od tego, czy nieruchomość należy tylko do jednego z małżonków, czy też do obojga z nich.

Inne przedmioty objęte wspólnością majątkową

Oprócz ww. przedmiotów majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego wskazać można również inne, do których należą np. prawo najmu, akcje i udziały w spółkach, spółdzielcze prawo do lokalu, prawo własności nieruchomości lub rzeczy ruchomych. Innym przykładem wskazanym przez ustawodawcę są uregulowane w treści art. 34 KRO przedmioty zwykłego urządzenia domowego, do których zalicza się rzeczy ruchome, pozostające na wyposażeniu mieszkania czy domu, w szczególności meble, obrusy, sprzęt RTV itd. Jednakże warunkiem ich przynależności do majątku wspólnego jest to, by służyły one do użytku obojga małżonków. Oznacza to, iż do ww. przedmiotów nie należą rzeczy ruchome, które służą tylko jednemu z małżonków np. sprzęt sportowy czy przedmioty kolekcjonerskie.

Kiedy wspólność majątkowa nie powstaje?

Zaznaczyć trzeba, iż nie zawsze na skutek zawarcia małżeństwa dochodzi do powstania ustawowej wspólności majątkowej. Prawo rodzinne określa wyjątki od zasady ustawowej wspólności majątkowych stosunków małżeńskich, do których należą:

  1. umowne modyfikacje majątkowych stosunków małżeńskich, czyli tzw. umowy majątkowe małżeńskie i przedmałżeńskie. Wspólność majątkowa nie powstanie m.in., gdy małżonkowie przed zawarciem małżeństwa podpiszą tzw. intercyzę czyli umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową

  2. sądowe zniesienie wspólności majątkowych stosunków małżeńskich na skutek żądania jednego z małżonków umotywowanego ważnymi powodami;

  3. ustanie wspólności majątkowych małżeńskich np. na skutek orzeczenia separacji.

Podsumowanie

Z uwagi na brak zamkniętego katalogu przedmiotów wchodzących w skład wspólności majątkowej ocena, do którego z majątków przynależy dany przedmiot często uzależniona jest od specyfiki konkretnej sprawy. Nie mniej jednak posiadanie świadomości, co i na jakich zasadach mieści się w zakresie majątku wspólnego często jest kluczowe i pomaga przygotować się na postępowanie o podział majątku po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami.

Przypominamy, iż nasza Kancelaria Adwokata i Radcy Prawnego w Stargardzie prowadzi postępowania rozwodowe oraz postępowania o podział majątku. W razie pytań zachęcamy do kontaktu pod numerem telefonu 91 836 99 60 lub pod adresem email kancelaria@wites.eu.

Nakaz zapłaty na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego ? co dalej 5

Nakaz zapłaty na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego ? co dalej

W przypadku otrzymania pozwu (często już razem z nakazem zapłaty), od tzw. funduszu sekurytyzacyjnego (bądź podmiotu zajmującego się windykacją), należy natychmiast poszukać fachowej pomocy prawnej. Nie można przede wszystkim sprawy bagatelizować. Dłużnicy często tłumaczą się faktem, iż z podmiotem, który ich pozwał nie zawierali żadnej umowy. Niestety, taka obrona i bierna postawa, najczęściej okazuje się nieskuteczna. Fundusze sekurytyzacyjne zajmują się m.in nabywaniem wierzytelności przysługujących innym podmiotom, poprzez zawieranie z nimi umów cesji wierzytelności. Zatem fundusz, w drodze takiej umowy – nabywa uprawnienie do dochodzenia wierzytelności przed sądem oraz do żądania od dłużnika odsetek od należności głównej.
Pozwany w takim procesie, może bronić się skutecznie podnosząc wiele zarzutów, których Sąd nie rozważy z urzędu, w tym np. zarzut przedawnienia. Bardzo często bowiem okazuje się, że należności funduszy są właśnie przedawnione. Zgodnie z art. 118 kodeksu cywilnego, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia roszczenia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Niewątpliwie roszczenia wynikające z kredytów, czy też pożyczek – są roszczeniami związanymi z prowadzoną działalnością gospodarczą. Potwierdza to także orzecznictwo, i tak stosownie do wyroków Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2003 r., II CK 113/02 oraz z dnia 30 stycznia 2007 r. IV CSK 356/06 – termin przedawnienia roszczenia banku ulega przedawnieniu z upływem lat trzech.
W związku z powyższym, nie warto czekać, aż będzie za późno i o należność upomni się komornik. Należy działać natychmiast i zgłosić się do Nas, gdy tylko doręczony zostanie pozew (najczęściej już z nakazem zapłaty). Nasza Kancelaria prowadziła wiele spraw związanych z firmami windykacyjnymi, w tym przeciwko funduszom sekurytyzacyjnym. Sprawy te zakończyły się dla naszych klientów sukcesem i satysfakcjonującym rezultatem – wiążącym się z brakiem konieczności płatności nawet całego pierwotnego zobowiązania.

Wydziedziczenie, a prawo do zachowku. 6

Wydziedziczenie, a prawo do zachowku.

 

            Wydziedziczenie, to instytucja prawa spadkowego, mająca na celu pozbawienie  konkretnych osób prawa do zachowku i korzyści wynikających z dziedziczenia. Zgodnie z art. 1008 kodeksu cywilnego (Dz.U.2014.121 j.t., z późn. zmian., dalej ?kc?)  spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku: 1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego; 2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci; 3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

 

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, które zaprezentował w postanowieniu z dnia 6 sierpnia 2014 r. (I CZ 57/14) wydziedziczenie stanowi materialnoprawną przesłankę unicestwiającą roszczenie o zachowek. Jak wskazał zaś Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 22 stycznia 2013 r. (VI ACa 978/12) przyczyna wydziedziczenia musi wynikać z testamentu, przy czym nie musi być wskazana precyzyjnie, poprzez dokładne odwołanie się do katalogu sporządzonego w art. 1008 k.c. W pojęciu „zaniedbywanie wobec spadkodawcy obowiązków rodzinnych”, o którym mowa w art. 1008 pkt 3 k.c., mieści się również takie zachowanie, które prowadzi do faktycznego zerwania ze spadkodawcą kontaktów rodzinnych i ustania więzi uczuciowej, normalnej w stosunkach rodzinnych, brak udziału w jego życiu choćby poprzez wizyty w jego miejscu zamieszkania czy okazywanie zainteresowania jego sprawami, nieudzielaniu opieki, braku pomocy w chorobie.

 

Należy jednak pamiętać, że dla zasadności wydziedziczenia nie ma decydującego znaczenia wola spadkodawcy, lecz obiektywne istnienie ściśle przewidzianych przez ustawodawcę w art. 1008 kc. podstaw wydziedziczenia. Testament ma bowiem charakter dokumentu prywatnego i stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła zawarte w nim oświadczenie, a nie że przyczyna wydziedziczenia faktycznie istnieje (tak: wyrok, Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 29 grudnia 2014 r., I ACa 572/14). Stąd też spadkobierca bezpodstawnie wydziedziczony może dochodzić zachowku, powołując się na bezzasadność wydziedziczenia.

 

Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Stosowne uregulowania zawiera art. 6 kc, który przewiduje, iż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne, a także art. 232 kpc, zgodnie z którym strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Również w judykaturze prezentowany jest jednolity pogląd, iż samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (tak: Sąd Okręgowy w Toruniu w wyroku z dnia 21.02.2014 r., I C 1642/13). To zatem na spadkobiercy, spoczywać będzie ciężar udowodnienia okoliczności uzasadniających wydziedziczenie.

Realizacja kolejnego zlecenie przez kancelarie Wites.

Cywilnoprawna odpowiedzialność pracodawcy w przypadku choroby zawodowej lub wypadku przy pracy.

W przypadku ujawnienia się choroby (w tym choroby zawodowej) u pracownika bądź zaistnienia wypadku przy pracy – pracodawca może być zobowiązany do zapłaty pracownikowi dodatkowych świadczeń, przewyższających jednorazowe odszkodowania wypłacane przez ZUS. Zasady takiej ?dodatkowej? odpowiedzialności odszkodowawczej, określają przepisy kodeksu cywilnego. Celem roszczeń uzupełniających jest wyrównanie szkody i krzywdy, jaką poniósł pracownik w wyniku wystąpienia u niego choroby lub zajścia wypadku przy pracy, w zakresie – w  jakim ta szkoda i krzywda – nie zostały pokryte z ubezpieczenia, wypłacanego przez ZUS.

            Możliwość dochodzenia tzw. roszczeń uzupełniających, została dopuszczona w orzecznictwie m.in. na mocy  uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1987 r. (stanowiącej zasadę prawną o sygn akt: III PZP 85/86). Sąd wskazał wówczas, iż pracownik, który doznał uszczerbku na zdrowiu wskutek spowodowanej warunkami pracy choroby, nie będącej chorobą zawodową, może z mocy art. 300 k.p. dochodzić od zakładu pracy roszczeń odszkodowawczych na podstawie przepisów prawa cywilnego w granicach przewidzianych w ustawie z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jedn. tekst: Dz. U. z 1983 r. Nr 30, poz 144). Warto w tym zakresie wskazać również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 1997 r. (II UKN 360/97), w którym Sąd podniósł, iż pracownik, u którego uszczerbek na zdrowiu powstał wskutek choroby pracowniczej, może dochodzić od pracodawcy na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego świadczeń uzupełniających, przewyższających kwoty przewidziane w ustawie z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.) (?)  Istnieje więc podstawa – z mocy art. 300 KP – do przyjęcia, że pracownik, który doznał uszczerbku na zdrowiu wskutek spowodowanej warunkami pracy choroby (?) może dochodzić od zakładu pracy roszczeń odszkodowawczych na podstawie przepisów prawa cywilnego, zwłaszcza na podstawie art. 415 lub 435 KC.

 

Należy jednak przy tym pamiętać, że cywilnoprawna odpowiedzialność pracodawcy za skutki wypadku przy pracy – ma charakter stricte uzupełniający. Pracownik nie może więc dochodzić odszkodowania i renty na podstawie art. 444 k.c. przed rozpoznaniem jego roszczeń o świadczenia przysługujące na podstawie przepisów ustawy z 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tak: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 lipca 1998 r. II UKN 155/98).

 

            Z drugiej zaś strony, należy mieć na uwadze, iż roszczenia uzupełniające ulegają przedawnieniu z upływem trzyletniego terminu, a datę, od której rozpoczyna się bieg przedawnienia, stanowi data, kiedy poszkodowany w oparciu o miarodajne i autorytatywne orzeczenie kompetentnej placówki medycznej dowiaduje się o swojej chorobie, jej stopniu zaawansowania, powiązaniu z warunkami pracy, a w konsekwencji o osobie zobowiązanej do naprawienia szkody (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 1999 r., II UKN 579/98).

 

            W przeciwieństwie do przesłanek nabycia prawa do świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, dochodzenie przez pracownika na podstawie przepisów prawa cywilnego roszczeń uzupełniających z tytułu wypadku przy pracy, w tym zadośćuczynienia przewidzianego w art. 445 § 1 k.c. wiąże się z koniecznością wykazania odpowiedzialności pracodawcy z tytułu czynu niedozwolonego, udowodnienia faktu i rozmiaru doznanej szkody oraz związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy szkodą, a czynem niedozwolonym pracodawcy odpowiadającego na zasadzie winy bądź ryzyka (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 maja 2014 r. III APa 6/14). Szczególnie obostrzoną zasadę odpowiedzialności stanowi art. 435 § 1 k.c. Unormowana w art. 435 § 1 k.c. odpowiedzialność odszkodowawcza prowadzących na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody za szkody spowodowane ruchem przedsiębiorstwa (zakładu), oparta została za zasadzie ryzyka, stanowiąc odstępstwo od wynikającej z 415 k.c. generalnej reguły odpowiedzialności za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym na zasadzie winy. Zgodnie ze stanowiącym podstawę tego reżimu odpowiedzialności art. 435 k.c., prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Podmiot dochodzący roszczeń w oparciu o przepis art. 435 § 1 k.c. musi wykazać łączne wystąpienie trojakiego rodzaju przesłanek, tj.: 1) fakt, iż dany podmiot prowadzi na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody; 2) odniesienie szkody na osobie lub mieniu; 3) zwyczajny (adekwatny) związek przyczynowo-skutkowy między prowadzeniem wyżej wymienionego przedsiębiorstwa lub zakładu, a zaistniałą szkodą.

 

            Odszkodowanie obejmuje wszelkie koszty wywołane uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, a więc wszystkie niezbędne i celowe wydatki, bez względu na to, czy podjęte działania przyniosły poprawę zdrowia (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2008 r., II CSK 425/07). W szczególności będą to będą to koszty leczenia, a więc wydatki związane z postawieniem diagnozy, terapią i rehabilitacją poszkodowanego. Ich zakres nie może ograniczać się do wydatków kompensowanych w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, lecz powinien obejmować koszty działań, podjętych z uzasadnionym ? zważywszy na aktualny stan wiedzy medycznej ? przekonaniem o spodziewanej poprawie stanu zdrowia poszkodowanego (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2002 r., II CKN 1018/00, LEX nr 75352). Zasadniczą przesłankę określającą zaś wysokość należnego poszkodowanemu zadośćuczynienia stanowi stopień natężenia doznanej krzywdy, tj. rodzaj, charakter, długotrwałość cierpień fizycznych i ujemnych doznań psychicznych, ich intensywność, nieodwracalność ujemnych skutków zdrowotnych, a w tym zakresie stopień i trwałość doznanego kalectwa i związana z nim utrata perspektyw na przyszłość oraz towarzyszące jej poczucie bezradności powodowanej koniecznością korzystania z opieki innych osób oraz nieprzydatności społecznej (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 maja 2014 r. III APa 6/14).

Konferencja i podpisanie umowy przez kancelarię Wites Stargard

Nabycie wierzytelności banku, stwierdzonej Bankowym Tytułem Egzekucyjnym, a przedawnienie roszczeń.

Zgodnie z art. 118 kodeksu cywilnego (Dz.U.2014.121 j.t.. z późn. zmian, dalej kc.), jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia roszczenia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Czytaj dalej